سنوات و عیدی به چه کسانی تعلق می‌گیرد و چطور محاسبه می‌شود؟

چه کارمند باشیم و چه کارگر، اگر به فیش‌های حقوق خود دقت کنیم حتماً عبارت پایه سنوات یا حق سنوات را می‌بینیم. حق سنوات یکی از قانون‌های وزارت کار است که هر سال یا زمان تمام شدن همکاری با شرکت (تغییر شغل یا بازنشستگی) پرداخت می‌شود. شاید اطلاع نداشته باشیم که کارفرما برایمان حق سنوات رد می‌کند یا نه؟ مقدار سنوات چقدر است؟ شاید هم بپرسیم آیا کارگران و کارمندان پیمان‌کاری و روزمزد هم باید حق سنوات دریافت کنند؟ برای اینکه تمامی حق و حقوق مربوط به پایه سنواتی و سنوات خدمت را بشناسیم و بدانیم مزایای پایان کار یا سنوات خدمت 1402 چقدر است و به چه کسانی تعلق می‌گیرد، باید اطلاعات زیر را داشته باشیم:

پرداخت حقوق کارگر توسط کارفرما بر چه اساسی پرداخت می‌شود؟

بر اساس قانون کار کشور هر کارفرمایی باید میزان مشخصی از حقوق را به کارگران و کارمندان خود پرداخت کند. به‌طور کلی مبلغ پایه‌ای حقوق هم مجموعه‌ای از همه یا برخی موارد زیر است:

• حق مسکن؛
• حق اولاد؛
• اشتغال خارج از مرکز؛
• حق ایاب‌و‌ذهاب؛
• نوبت کاری؛
• کشیک؛
• جذب؛
• فوق‌العادگی شرایط نامطلوب آب‌و‌هوایی؛
• محل خدمت.

همچنین در محاسبه حقوق و مزایا معمولا پرداخت‌های فرعی هم هستند. مبلغ این پرداخت‌ها درصدی از مقدار پایه حقوق دریافتی است.

مبلغ حقوق اصلی روی کدام پرداخت های کارفرما تاثیر می‌گذارد؟

اصلی‌ترین موارد پرداختی که میزان آن‌ها مستقیماً به مبلغ دریافتی بستگی دارد عبارتند از:

• اضافه کاری؛
• کسر کار؛
• سنوات خدمت؛
• طلب مرخصی؛
• افزایش حقوق.

بیشتر کارمندان جدا از این موارد مبالغ نقدی یا غیرنقدی دیگری هم تحت عنوان مزایا از کارفرما دریافت می‌کنند. مزایا معمولا به‌صورت مزایای مستمر یا مزایای غیرمستمر پرداخت می‌شود.

منظور از مزایای مستمر و غیرمستمر چیست؟

همان‌طور که از نامشان مشخص است. مزایای مستمر به‌صورت روتین و مرتب واریز می‌شوند و مقدارشان در فیش حقوقی هم ثبت می‌شود. اما مزایای غیرمستمر به‌دلایلی مثل مناسبت‌های خاص یا عملکرد ویژه کارمندان پرداخت می‌شود. یعنی مزایای غیرمستمر همیشگی نیستند و پرداخت آن‌ها مخصوصا در مورد پاداش‌ بستگی به تصمیم کارفرما دارد. هرچند این پاداش‌ می‌تواند ازجمله پاداش‌های اجباری در قوانین کار و حقوق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باشد. مثلا در زمان‌های فراغت از کار بازنشستگی (تعدیل نیرو)، فوت، از کار افتادگی و … مبلغی به‌نام سنوات باید به‌عنوان پاداش به کارگر و کارمند پراخت شود.

حق سنوات چیست؟

حق سنوات پاداشی است که  پایان هر سال، پایان هر قرارداد یا پایان همکاری باید از طرف کارفرما برای کارگران مشمول قانون کار واریز شود. به حق سنوات مزایای پایان خدمت یا مزایای پایان کار هم گفته می‌شود. مبلغی معادل یک ماه آخرین مزد دریافتی فرد است که در ازای هر یک سال، یک ماه محاسبه شده و در زمان اتمام کار کارگر، به او تعلق می‌گیرد.

پس درواقع حق سنوات فقط برای آن‌هایی که بیمه اجباری تامین اجتماعی هستند محاسبه می‌شود و به بیمه مشاغل آزاد تعلق نمی‌گیرد.

تفاوت حق سنوات و پایه سنوات چیست؟

حق سنوات درواقع بخشی از تسهیلات و پاداش‌هایی‌ است که وزارت کار  پرداخت آن برای افراد شاغل را اجباری کرده تا کمی دریافتی سالانه آن‌ها را بالا ببرد و هزینه‌هایشان را جبران ‌کند. حق سنوات معمولا در پایان سال کاری یا بعد از تمام شدن قرارداد به کارگر پرداخت می‌شود. اما پایه سنوات مبلغی است که ماهانه روی حقوق افرادی که بیش از یک سال سابقه کار داشته باشند حساب می‌شود. پایه سنوات به‌نوعی باعث می‌شود مبلغ دریافتی کارگر را با توجه به میزان سابقه او محاسبه شود.

پایه سنوات در سال 1402 چقدر است؟

بر اساس قانون عیدی و سنوات 1402 برای کارگرانی که این سال یک سال سابقه کار داشته یا یک سال از دریافت آخرین پایه سنواتی‌شان گذشته باشد، روزانه مبلغ 7 هزار تومان به عنوان پایه سنوات محاسبه می‌شود. این رقم مجموعا در هر ماه نزدیک به 210 هزار تومان می‌شود.

کارکرد ماه * 30 / پایه سنوات ماهانه = پایه سنوات

در کارگاه‌هایی که طرح درجه‌بندی مشاغل را اجرا کرده‌اند نیز، پرداخت پایه سنوات براساس جدول گروه‌بندی بیست‌گانه مشخصی انجام می‌شود.

طرح طبقه بندی مشاغل چگونه اجرا می‌شود؟

بر اساس طرح طبقه‌بندی مشاغل کارکنان مشمول قانون کار، تمام کارکنان و شاغلان در بخش‌های مختلف کارگاهی و آموزشی و اداری باید براساس میزان سوابق کاری، تحصیلات دانشگاهی، تخصص و … در گروه‌های شغلی مختلفی شغلی بیست‌گانه دسته‌بندی شوند. در نهایت هم پرداخت مزد شغل و مزد سنوات آن‌ها با توجه به همین شناسنامه شغلی برای افراد محاسبه می‌شود. تمام کسانی که وظایف و سطح مسئولیت‌های شغلی یکسانی دارند در یک گروه قرار می‌گیرند و حقوق برابری دریافت می‌کنند. فرقی هم نمی‌کند که نیروی دائمی مجموعه باشند یا نیروی موقت و فصلی. این طرح تنها شامل حال کارگران نمی‌شود، بلکه وزارت آموزش‌و‌پرورش هم موظف شده تا طرح مذکور را در قالب طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان کشور اجرا کند.

در جدول گروه بیست‌گانه شغل‌ها با توجه به پیچیدگی و مهارت‌های مورد نیازشان ضرایب بیشتری می‌گیرند. هرچقدر هم فرد سابقه و تجربه بیشتری داشته باشد گروه شغلی‌اش،  بالاتر می‌رود. درواقع این قانون کمک می‌کند تا هر کسی با داشتن سابقه بیشتر، تحصیلات مرتبط یا ادامه تحصیل و گرفتن مدرک تحصیلی‌ بالاتر بتواند ارتقاء شغلی خودش را تضمین کند. البته همچنان پایین‌ترین حقوق همان دستمزدی است که هرسال توسط وزارت کار تعیین می‌شود.

جدول پرداخت سنوات گروه‌های ۲۰ گانه طبقه‌بندی مشاغل سال 1402:

عیدی و سنوات به چه کسانی تعلق می‌ گیرد؟

تمام کارگاه‌هایی که شامل قانون کار هستند باید در هنگام پایان کار کارگران با مجموعه یا پایان سال کاری، حق سنوات آن‌ها را متناسب به میزان کارکردشان پرداخت کنند. خیلی‌ها می‌پرسند آیا به کار کمتر از یک سال، سنوات تعلق می‌گیرد؟ بله اگر کارگری کمتر از یک سال سابقه کار داشته باشد هم، به نسبت تعداد روزهایی کاریش، سنوات می‌گیرد. برای اینکه درباره عیدی کارگران در سال ۱۴۰۲ بیشتر بدانید، مقاله «مبلغ عیدی کارگران در سال ۱۴۰۲: قوانین، تغییرات و نحوه محاسبه» ار مطالعه کنید.

با توجه به این که بسیاری از شرکت‌ها سنوات را به صورت یک‌جا در زمان بازنشستگی یا پایان همکاری تسویه می‌کنند، داشتن سنوات پس‌انداز خوبی برای روزهای پازنشستگی است، اما متاسفانه این روزها کفاف مخارج بسیاری از بازنشستگان را نمی‌دهد. برای داشتن پس‌انداز بیشتر و خیال آسوده‌تر خرید بیمه عمر را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

عیدی و سنوات روزهای مرخصی یا بیماری چه می‌شود؟

عیدی و سنوات ایام بیماری و مرخصی هم اگر دلیل آن به تایید سازمان تامین‌اجتماعی رسیده باشد باید حتما به کارگر یا کارمند پرداخت شود. یعنی حتی درصورت استفاده از دو ماه استراحت پزشکی (با داشتن تایید سازمان) این روزها بخشی از سوابق کار و بازنشستگی هستند و باید مزایایی مثل عیدی و پاداش مرخصی استعلاجی آن پرداخت شود.

حق سنوات کارگران غیررسمی چیست؟

حق سنوات برای کارگران و کارمندان رسمی و غیررسمی مثل هم است. حتی اگر فردی از طریق شرکت‌های پیمانکاری برای مجموعه‌ای کار کند، باید سنوات بگیرد. همچنین برای کارگران ساعتی و نیمه‌وقت هم بر اساس میزان کارشان، سنوات تعیین شود. البته معیار محاسبه حق سنوات این دسته از کارگران، میانگین حقوق دریافتی آن‌ها در ۹۰ روز آخر همکاری است.

حق سنوات به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد؟

پرداخت حقوق سنوات شامل همه کارگران و کارمندان رسمی و غیررسمی، پاره‌وقت، تمام‌وقت، قراردادی یا … می‌شود. تنها دانشجویان و دانش‌آموزانی که تنها در فصلی خاص مثل تابستان به کار مشغول بوده‌اند نمی‌توانند درخواست حق سنوات داشته باشند.

زمان پرداخت حق سنوات

معمولا کارفرما ترجیه می‌دهند بعد از پایان قرار کاری یا اتمام همکاری حق سنوات کارگر و کارمند را پرداخت کنند. البته مهم نیست که علت این پایان همکاری چه باشد: بازنشستگی، از کار افتادگی کلی، استعفا یا اخراج کارگر. کارفرما درهرصورت و حتی اگر کارگر فوت کند، باید حق سنوات او را پرداخت کند.

پایه سنوات سال 1402 چقدر است؟

فرمول محاسبه سنوات به شکل زیر است:

۱۲ / (کارکرد به ماه) *( آخرین مزد ماهانه)  = حق سنوات

همچنین در محاسبه سنوات سالانه و پایان خدمت محاسبه سنوات معوقه هم مهم است. یعنی اگر فرد در سال‌های قبل نیز سنوات ذخیره داشته باشد، مبلغ سنوات سال‌های گذشته او هم به مبلغ سنوات سال 1402 اضافه می‌شود. می‌توانید از سامانه‌های مثل ایران سلری و ای چرتکه هم برای محاسبه آنلاین سنوات سال 1402 کمک بگیرید.

تغییر در محاسبه سنوات از سال ۹۹

تا قبل از سال ۹۹ مبنای پرداخت سنوات حقوق پایه هر فرد بود. این قانون از سال ۹۹ تغییر کرد  و از آن زمان مقدار سنوات معادل دریافتی فرد حساب می‌شود. با توجه به این موضوع، باید بگوییم که پرداخت سنوات تمام بخش‌های موجود در ماده ۳۴ و ۳۵ قانون کار را در بر می‌گیرد و مزایایی شامل حق عائله مندی، حق مسکن، بن کارگری و حتی مزایای غیر نقدی نیز در محاسبه میزان سنوات تاثیرگذار است.

آیا حق سنوات مشمول مالیات می شود؟

قانون‌ وزارت کار می‌گوید مالیات در بخش کسورات حقوق محاسبه می‌شود. یعنی اگر بعد از دریافت حق سنوات در آخر قرارداد، کارگر با شرکت مذکور قطع همکاری و تسویه حساب کند، نباید بابت این پرداخت مالیاتی بپردازد. اما اگر بعد از دریافت پاداش سنوات سالیانه یا پایان کار همچنان با شرکت و کارگاه همکاری داشته باشد، باید مالیات حقوق سنوات از مبلغ پرداختی به او کم شود. این مالیات ۱۰ درصد محاسبه می‌شود.

اگر کارفرما حقوق سنوات را پرداخت نکند، تخلف کرده است؟

بله. حق سنوات از جمله پرداختی‌های اجباری به کارگران و کارمندان است. اگر کارفرمایی پرداخت حق سنوات را پشت گوش بیندازد یا عملا قراردادهای کاری را به‌گونه‌ای ببنند که کارگر و کارمند را از این حق محروم کند، کار غیرقانونی کرده است. در این صورت کارگر و کارمند طرف قرارداد  می‌توانند از کارفرما به وزارت کار شکایت کنند.

بازخرید سنوات

یکی از اصلی‌ترین سوالات درباره سنوات این است که آیا می‌توانیم سنوات خدمت را بازخرید کنیم؟ تمام شاغلان رسمی و غیرسمی در اداره‌های دولتی و … می‌توانند در شرایطی به‌صورت کتبی درخواست بازخرید سنوات داشته باشند. گاهی با اینکه فرد هنوز به سن بازنشستگی نرسیده است، به‌دلایلی مثل استعفا یا ازکارافتادگی ترجیح می‌دهد تا از امکان بازخرید سنوات استفاده کند. چنانچه پایان همکاری و درخواست بازخرید سنوات به‌دلیل کاهش توانایی‌های جسمی ‌و فکری باشد و توسط کمیسیون پزشکی سازمان بهداشت‌و‌درمان منطقه تایید شود، کارفرما باید در ازای هر سال سابقه کار، معادل دو ماه از آخرین حقوق کارگر را به او پرداخت ‌کند. اگر سوالی درباره سنوات و جزییات محاسبه آن دارید، در بخش نظرات پاسخگوی شما هستیم.

سوالات متداول

۱. حق سنوات چیست و چه کسانی به آن مستحق هستند؟
حق سنوات، پاداشی است که به کارگران و کارمندان در پایان هر سال کاری یا در پایان دوره همکاری با یک سازمان یا کمپانی پرداخت می‌شود. این حق برای تمام کارگران و کارمندانی که تحت پوشش قانون کار هستند، از جمله کارگران رسمی، غیررسمی، پیمانکاری و روزمزد، قابل اجرا است.

۲. محاسبه حق سنوات چگونه انجام می‌شود؟
محاسبه حق سنوات بر اساس آخرین حقوق ماهانه کارگر یا کارمند انجام می‌گیرد. برای هر سال کاری، معادل یک ماه از آخرین حقوق به عنوان حق سنوات تعیین و پرداخت می‌شود.

۳. آیا کارگران و کارمندان با کمتر از یک سال سابقه کار نیز حق سنوات دریافت می‌کنند؟
بله، حتی اگر کارگر یا کارمند کمتر از یک سال سابقه کار داشته باشد، به نسبت تعداد روزهای کاری، حق سنوات به او تعلق می‌گیرد.

۴. آیا حق سنوات مشمول مالیات است؟
معمولاً حق سنوات در زمان پایان همکاری یا بازنشستگی پرداخت می‌شود و در این صورت مشمول مالیات نمی‌گردد. اما اگر حق سنوات به صورت سالانه پرداخت شود و فرد همچنان با سازمان همکاری داشته باشد، ممکن است مشمول مالیات شود.