چگونه پلاک ویژه معلولین و جانبازان بگیریم؟

تقریبا ۱۵درصد از جمعیت جهان یعنی بیش از ۱ میلیارد نفر با نوعی از محدودیت‌های جسمی و حرکتی زندگی می‌کنند. در ایران هم بیش از ۱۰ میلیون نفر شهروند با نیازهای ویژه داریم که نزدیک به ۴ میلیون نفر از آنها دارای معلولیت شدید یا خیلی شدید هستند. این یعنی حدود ۱۰ درصد جمعیت کشور افراد با نیازهای ویژه هستند. اگر خانواده‌های آنها را هم حساب کنیم تعدا افراد درگیر شرایط خاص جسمی به ۲۵ درصد جمعیت کشور هم می‌رسد. از این تعداد فقط حدود ۱ میلیون و ۴۶۷ هزار و ۸۰۵ نفر تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند.

یکی از نیازهای اصلی این افراد فراهم‌کردن دسترسی راحت به مکان‌های عمومی است تا برای درمان، تحصیل، شغل و … استقلال داشته باشند. از آنجایی که در شهرهای امروزی داشتن ماشین ضروری است، یکی از خدمات مهمی که در بیشتر کشورها برای این افراد در نظر گرفته می‌شود، اختصاص پلاک ویژه ماشین است. در ایران هم از ابتدای سال ۹۱ تاکنون تقریبا ۳۱ هزار پلاگ برای استفاده افراد با نیازهای ویژه (معلولان و جانبازان) صادر شده است. اگر شما هم می‌خواهید برای ماشین خود یا یکی از عزیزان‌تان درخواست پلاک ویژه بدهید و پیچیدگی‌های اداری سردرگم‌تان کرده است، حتما تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

پلاک ویژه چیست؟

پلاک ویژه پلاکی برای ماشین‌های افراد با نیازهای ویژه است. پلاک ویژه هم دقیقا در اندازه و مشخصات پلاک‌های کشوری (۱۱ × ۵۲) ساخته می‌شود، اما در این پلاک به‌جای کد حرفی از علامت انسان نشسته بر روی صندلی چرخدار (ویلچیر) استفاده می‌شود. البته برای اینکه عملیات شماره‌گذاری و تخصیص پلاک و ثبت تخلفات با دقت انجام شود، در نرم‌افزار شماره‌گذاری برای ثبت این پلاک‌ها و به‌جای تصویر از کد حرفی (ژ) استفاده می‌شود.

در واقع شماره‌‌گذاری پلاک ویژه شامل یک عدد ۲ رقمی در سمت چپ، یک عدد ۳ رقمی در سمت راست آرم صندلی چرخ‌دار است. نکته مهم درباره سریال و عددهای پلاک ویژه این است که هر سریال پلاک مرکز استان به دو قسمت تقسیم می‌شود:

شماره پلاک معلولین

تنها تفاوتی که پلاک‌های ویژه معلولین و جانبازان با پلاک ملی دارد، استفاده از نماد ویژه معلولان و جانبازان به‌جای حروف است. البته پلاک‌های ویژه معلولین و جانبازان در سامانه‌های تاکسی‌رانی آنلاین به‌صورت نماد درج نشده است و با حرف (ژ) نمایش داده می‌شود. این پلاک‌ها برای جانبازان دارای سرشماره‌های ۱ تا ۴۹ و برای معلولان سرشماره ۵۱ تا ۹۹ است.

پلاک معلولین به چه کسانی تعلق می‌گیرد

ماده ۳ آیین‌نامه راهنمایی‌ و رانندگی می‌گوید، مالک پلاک دقیقا فردی است که پلاک به‌نام او صادر می‌شود. پلاک ویژه هم فقط به‌نام خود فرد معلول یا جانباز صادر می‌شود. اگر هم فرد مالک پلاک ویژه فوت کند، این امتیاز از او سلب خواهد شد. البته چون برخی از این عزیزان با‌توجه‌به شرایط جسمانی خاص خودشان نمی‌توانند، رانندگی کنند، به‌عنوان مالک پلاک می‌توانند یکی از افراد خانواده درجه یک خود (پدر یا مادر، برادر یا خواهر، فرزندان و همسر) را راننده ماشین با پلاک ویژه معرفی کنند.

درضمن اگر دارنده پلاک ویژه می‌خواهد خودش با ماشین رانندگی کند، با‌توجه‌به محدودیت‌های جسمی نوشته‌شده در گواهینامه او باید ماشین در مراکز مجاز با وسایل و امکانات ویژه رانندگی این افراد تجهیز شود.

مزایای پلاک معلولین چیست

پلاک ویژه برای بهبود شرایط زندگی افراد با نیازهای ویژه صادر می‌شود. بنابراین به دارندگان این پلاک مزایا و امکاناتی تعلق می‌گیرد تا  رفت‌ و آمدهای آنها را در شهر راحت‌تر کند. درواقع هدف اصلی این است که دسترسی این افراد به خیایان‌ها و معابر عمومی شهرها با این پلاک راحت‌تر شود. به‌طورکلی مزایای اصلی پلاک ویژه عبارتند از:

پلاک معلولین طرح ترافیک

از آنجایی که افراد زیادی برای دریافت پلاک معلولین درخواست می‌دهند که از نظر دستورالعملی و ضوابط قانونی بهزیستی و پلیس راهور شرایط دریافت این پلاک را ندارند، بهزیستی برای آنها خدمتی با نام بسته تردد در نظر گرفته است. بر اساس نوافق بهزیستی با شهرداری افرادی که شرایط دریافت پلاک ویژه خودرو معلولان را ندارند، می‌‌توانند از مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک استفاده کنند.

معلولانی که توانایی رانندگی ندارند یا دارای خودرو نیستند، می‌توانند از طریق یکی از ۶ نفر بستگان درجه یک خود (پدر، مادر، خواهر برادر، همسر و فرزند) به شرط آنکه با آنها زندگی کنند، این مجوز را دریافت کنند. برای این کار باید به سایت تهران من مراجعه و پلاک خود را ثبت کنند. پس از طی‌شدن مراحل قانونی و دریافت اسناد و مدارک مربوطه استفاده از این خدمات در طول ۱ سال امکان‌پذیر خواهد بود.

شرایط دریافت پلاک معلولین

تمامی جانبازان ۵۰٪ به بالا که مشکل جسمی حرکتی دارند و معلولان شدید و خیلی شدید حرکتی می‌توانند، برای دریافت پلاک ویژه اقدام کنند. این پلاک صرفاً برای معلولینی صادر می‌شود که کارت معلولیت با عبارت شدید یا خیلی شدید داشته باشند و از طرف سازمان بهزیستی استان محل سکونت‌شان برای دریافت پلاک ویژه معرفی شوند.

اگر فرد تحت پوشش مراکز شبانه‌روزی باشد یا در محل دیگری نگهداری شود، مشمول دریافت پلاک ویژه نیست.

شرایط ماشین برای دریافت پلاک ویژه معلولین

برای گرفتن پلاک ویژه ماشینی که قرار است پلاک روی آن نصب شود، باید شرایط زیر را داشته باشد:

آیا پلاک ویژه به نابینایان و ناشنوایان هم تعلق می‌گیرد؟

اختصاص پلاک ویژه به ناشنوایان و نابینایان یکی از چالش‌های سازمان بهزیستی و پلیس راهور است. پلاک ویژه تقریبا فقط برای معلولان جسمی و حرکتی صادر می‌شود، سازمان بهزیستی تلاش می‌کند، توافقی با سازمان ناجا داشته باشد تا این پلاک‌ها برای معلولان شنوایی شدید و عمیق نیز صادر شود. پلیس راهور می‌گوید صادرکردن پلاک ویژه برای نابینایان و ناشنوایان می‌تواند ترافیک در محدود طرح را بیشتر کند، اما سازمان بهزیستی می‌گوید این دسته از افراد با نیازهای ویژه هم باید بتوانند از امکاناتی مثل سهیمه سوخت ویژه و جایگاه‌های پارک مخصوص معلولان استفاده کنند.

البته در سایت کانون ناشنوایان ایران نوشته شده است که ناشنوایان زیر ۶۰ سال با درجه شنوایی ذهنی در حد خیلی شدید می‌توانند برای پلاک ویژه درخواست بدهند. یعنی این پلاک به افراد ناشنوای بالای ۶۰ سال تعلق نمی‌گیرد.

نحوه دریافت پلاک ویژه

برای گرفتن پلاک ویژه اول باید درخواست کتبی از طرف معلولان متقاضی به واحدهای مددکاری شهرستان‌ها فرستاده شود. اگر فرد شرایط اولیه دریافت پلاک ویژه (معلولان جسمی حرکتی متوسط، شدید و خیلی شدید مطابق با دستورالعمل) را داشت به کمیته توانبخشی ارجاع و بعد از تایید نهایی توسط مدیر شهرستان به استان مربوطه ارجاع داده می‌شود. بهزیستی استان‌ها باید لیست همه افراد دارای شرایط دریافت پلاک ویژه شهرستان‌های مربوط به منطقه خودشان را به بهزیستی کل کشور اعلام کنند.

در نهایت سازمان بهزیسی کل کشور لیست کامل تمامی افرادی که شرایط گرفتن پلاک ویژه را دارند، به‌شکل محرمانه و مهر شده در اختیار معاونت فنی مهندسی و خدمات ترافیک پلیس راهور قرار می‌دهد. این اطلاعات روی سایت راهور بارگزاری می‌شود و معلولان می‌توانند با در دست داشتن مدارک شناسایی و معرفی‌نامه استان به واحدهای تعویض پلاک مراجعه و پلاک خود را تعویض کنند.

مدارک لازم برای گرفتن پلاک ویژه معلولین

مدارک مورد نیاز برای تعویض پلاک و گرفتن پلاک ویژه عبارتند از:

مدارک لازم برای گرفتن پلاک ویژه جانبازان

جانبازان باید برای گرفتن پلاک ویژه مدارک زیر را ارائه کنند:

انتقال مالکیت یا تعویض پلاک ویژه چگونه است؟

اگر فرد جانباز یا معلول از قبل ماشین با پلاک عادی دارد یا یک ماشین دست‌دوم با پلاک عادی خریده باز هم می‌تواند، برای گرفتن پلاک ویژه اقدام کند. به‌طورکلی به هر فرد معلول فقط یک زوج پلاک ویژه معلولین و فقط برای ماشین سواری تعلق می‌گیرد.

در زمان فروش ماشین هم فرد می‌تواند به واحد شماره‌گذاری یا مراکز تعویض پلاک استان مراجعه کند و کارهای ثبت انتقال مالکیت ماشین و فک پلاک ویژه را در سیستم راهور انجام بدهد.

مراکز تعویض پلاک ویژه معلولین

شماره‌گذاری پلاک ویژه و خدمات پس از شماره‌گذاری مربوط به آن فقط در واحدهای شماره‌گذاری راهور مراکز استان‌ها انجام می‌گیرد. یعنی شماره‌گذاری ماشین‌ها با پلاک ویژه معلولین در کارخانجات ممنوع است. نصب پلاک ویژه معلولین روی ماشین مربوطه هم باید در مراکز تعویض پلاک انجام شود.

جانبازان و معلولین می‌توانند همراه مدارکی که در بالا گفته شد، برای نصب پلاک ویژه به آدرس‌های زیر درتهران مراجعه کنند:

در استان‌ها دیگر هم برای نصب و تعویض پلاک ویژه باید مراکز شماره‌گذاری آن استان برویم.

فرق پلاک جانبازان و معلولین

پلاک جانبازان و معلولین تفاوت کلی با هم ندارد. تنها تفاوت مربوط به نحوه دریافت و مدارک درخواستی است. البته همان‌طورکه در بالا گفته شد، سرشماره این پلاک‌ها هم متفاوت است.

نوبت‌دهی تعویض پلاک معلولین چگونه است

برای راحتی حال جانبازان و معلولین گرامی، امکان نوبت‌دهی تعویض پلاک خودرو به‌صورت اینترنتی فراهم شده است. کافی است که به سایت nobatdehi.epolice.ir مراجعه و روز و ساعت مورد نظرشان را رزرو کنند تا تعویض پلاک آنها در همان زمان مقرر‌شده به‌راحتی صورت گیرد.

خرید آسان بیمه شخص ثالث خودرو با پلاک معلولین

همان‌طور که گفتیم برای گرفتن پلاک ویژه حتما باید بیمه ثالث معتبر داشته باشیم. می‌توانید با مراجعه به اپلیکیشن یا سایت ازکی قیمت و پوشش‌های بیمه شخص ثالث شرکت‌های مختلف را با هم مقایسه کنید و بهترین بیمه را با قیمتی مناسب برای ماشین‌تان بخرید تا با خیال راحت کارهای دریافت پلاک ویژه را برایش انجام بدهید.

سوالات متداول

۱. پلاک ویژه معلولین چیست؟
پلاک ویژه، پلاکی است که برای خودروهای افراد با نیازهای ویژه (معلولین و جانبازان) صادر می‌شود. این پلاک به‌جای کد حرفی از نماد انسان نشسته بر روی ویلچر استفاده می‌کند و دارای مزایایی مثل استفاده از پارکینگ‌های مخصوص و دسترسی به محدوده طرح ترافیک است.

۲. چه کسانی می‌توانند پلاک ویژه معلولین دریافت کنند؟
پلاک ویژه تنها به معلولان شدید و خیلی شدید جسمی و حرکتی و جانبازان ۵۰٪ به بالا که مشکل جسمی حرکتی دارند، تعلق می‌گیرد. این افراد باید کارت معلولیت با عبارت شدید یا خیلی شدید داشته باشند و از طرف سازمان بهزیستی معرفی شوند.

۳. مزایای داشتن پلاک ویژه معلولین چیست؟
– امکان استفاده از پارکینگ‌های حاشیه‌ای و مخصوص معلولین.
– مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک در شهرهای دارای محدوده ترافیک.
– دریافت کارت سوخت با سهمیه ویژه (۱۰۰ لیتر برای ماشین‌های بنزین‌سوز و ۷۰ لیتر برای ماشین‌های دوگانه‌سوز).

۴. شرایط دریافت پلاک ویژه معلولین چیست؟
– ماشین باید سواری و شخصی باشد.
– سند ماشین باید به‌نام فرد معلول یا جانباز باشد.
– مالک پلاک حق مسافرکشی و کار با ماشین را ندارد.
– فرد باید کارت معلولیت با عبارت شدید یا خیلی شدید داشته باشد و از طرف سازمان بهزیستی معرفی شده باشد.

۵. نحوه دریافت پلاک ویژه معلولین چگونه است؟
ابتدا باید درخواست کتبی به واحدهای مددکاری شهرستان‌ها ارسال شود. پس از تایید شرایط اولیه، پرونده به کمیته توانبخشی ارجاع داده شده و سپس به استان مربوطه ارسال می‌شود. سازمان بهزیستی کل کشور لیست نهایی افراد واجد شرایط را به پلیس راهور اعلام می‌کند و معلولان با مدارک لازم به واحدهای تعویض پلاک مراجعه می‌کنند. مدارک شامل کارت شناسایی معلولین، معرفی‌نامه از اداره کل بهزیستی استان، کارت ملی، شناسنامه، سند ماشین و سایر مدارک مرتبط است.