راهنمای کامل دریافت خسارت حوادث ناشی از کار + جدول دیه و ارش 1403

آمارهای سازمان بین‌المللی کار می‌گوید روزانه ۶۰۰۰ نفر در جهان به‌دلیل حوادث و بیماری‌های شغلی فوت می‌کنند. در ایران هم سالانه ۱۳ هزار حادثه ناشی از کار اتفاق می‌افتد و متاسفانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ مرگ در اثر حادثه ناشی از کار در کشور ثبت می‌شود. بخش بزرگی از این حوادث هم در کارگاه‌های زیر ۲۰ نفر مخصوصا کارگاه‌های ساختمانی اتفاق می‌افتند. همه اینها تلفات ناشی از حوادص ناشی از کار به حساب می‌آید.

واقعیت این است که تاثیر و آسیب‌های حوادث ناشی از کار فقط محدود به همین آمارهای اعلام شده رسمی نیست. اگر خانواده‌ها و نزدیکان کارگران آسیب‌دیده به‌دلیل کار را هم درنظر بگیریم می‌بینیم که چه جمعیت زیادی ممکن است از بی‌توجهی کارفرما یا خود کارگر به نکات ایمنی کار آسیب ببیند. اگر شما هم کارفرما یا کارگر هستید حتما تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

منظور از حوادث ناشی از کار چیست؟

هرگونه حادثه که به‌دلیل شغل و حرفه اتفاق بیفتد و باعث صدمات جسمی و فیزیکی به کارگر شود حادثه ناشی از کار محسوب می‌شود. نکته مهم این است که حادثه ناشی از کار فقط برای مشاغل سخت‌ و زیان‌آور یا در کارگاه و محل کار اتفاق نمی‌افتد. ماده 60 قانون تامین اجتماعی می‌گوید هر حادثه‌ای که در حین انجام وظایف کاری برای بیمه‌شده اتفاق بیفتد حادثه ناشی کار است. چه این حادثه در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطه آن اتفاق افتاده باشد یا هنگام انجام ماموریت و حتی رفت و برگشت از خانه به محل کار اتفاق بیفتد.

تعریف حادثه ناشی از کار در قانون تامین اجتماعی

به‌طور کلی اگر بیمه‌شده در هر کدام از شرایط زیر دچار حادثه‌ای شود، شامل قوانین حوادث ناشی از کار می‌شود:

• حادثه هنگامی که بیمه‌شده در کارگاه، موسسه‌های وابسته، ساختمان‌ها و یا محوطه آن‌ها مشغول کار است؛
• حادثه هنگامی که بیمه‌شده برای انجام وظیفه و ماموریت در خارج از کارگاه و محل اشتغال خود است؛
• حادثه در زمان رفت‌و‌برگشت بیمه‌شده از منزل به محل کار و برعکس (اگر حادثه درزمان عادی رفت‌و‌برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد)؛
• حادثه در اوقات مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان برای پیگیری پروسه‌های درمان و توان‌بخشی؛
• حادثه هنگام تلاش برای نجات جان دیگر بیمه‌شدگان و کمک به آن‌ها.

مهمترین دلایل وقوع حادثه ناشی از کار

حادثه در محیط‌های کاری ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. از مشکلات فنی دستگاه‌ها گرفته تا خستگی کارگر. منتها مهمترین دلایل وقوع حادثه در محیط کار شامل موارد زیر می‌شوند:

• رعایت نکردن اصول ایمنی؛
• کار با دستگاه‌های تخصصی بدون آموزش؛
• سقوط کارگر از ارتفاع؛
• برق‌گرفتگی؛
• سقوط ابزار و مصالح از ارتفاع.

برای کاهش حادثه در هنگام کار چه می‌توانیم بکنیم؟

واقعیت این است که در خیلی از مشاغل، خطر و حادثه بخشی از کار هستند. اما حتی برای این حرفه‌ها هم می‌توان ضریب ایمنی را بالا برد. فقط کافی است تا کارگران چند نکته ساده ایمنی را رعایت کنند:

• زیر بار معلق تردد یا کار نکنند؛
• کار‌هایی که در آن مهارت و تخصص ندارند قبول نکنند؛
• حتما از ابزارهای خاص ایمنی (کلاه و لباس‌های مخصوص) در موقع کار استفاده کنند؛
• اگر به‌دلیل خستگی یا وضعیت جسمی خاص و حتی استفاده از داوریی خاص تمرکز و حواس کامل برای کار کردن ندارند، حتما باکارفرما درمیان بگذارند.

مسئولیت کیفری در حوادث ناشی از کار یعنی چه؟

مسئولیت کیفری حادثه همیشه برعهده مقصر یا مقصرین حادثه است. ماده 95 قانون کار می‌گوید که مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار با کارفرما یا مسئولین واحدهای کاری است؛ پس اگر حادثه به‌دلیل رعایت نکردن مقررات ایمینی از سوی کارفرما یا مسئولین واحد باشد هر حادثه‌ای که رخ بدهد، مسئولیت کیفری حادثه با شخص کارفرما یا مسئول مربوطه در کارگاه است.

کارفرما چه وظیفه‌ای برای کنترل حوادث ناشی از کار دارد؟

گفتیم بر اساس قانون، کارفرما باید قبل از مشغول شدن کارگرها به‌کار حتما امنیت محیط کار را تامین کند. درضمن مسئولیت اصلی ورود افراد متفرقه به داخل کارگاه و وقوع هر نوع حادثه برای آن‌ها هم با کارفرما است. به‌طور کلی برای جلوگیری از حوادث ناشی از کار کارفرما باید شرایط زیر را برای نیروهای شاغل در کارگاه خود فراهم کند:

• وسایل و امکانات لازم برای تامین امنیت، سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار را در اختیار آن‌ها قرار بدهد؛
• باید نحوه استفاده و کار با دستگاه‌ها و ابزارهای کاری کارگاه را کاملا به کارگران آموزش بدهد؛
• تابلوهای خطر که در روز و شب دید کامل داشته باشند در کارگاه نصب کند؛
• تمام محوطه کار را محصور کند؛
• بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی از طرف کارگرها نظارت داشته باشد تا آن‌ها دچار حوادث ناشی از کار نشوند.

اگر کارفرما این همه این کارها را دقیق و کامل انجام بدهد، درمورد حادثه مقصر نخواهد بود. درواقع گاهی ممکن است مقصر حوادث ناشی از کار خود فرد حادثه‌دیده باشد. البته تصمیم‌گیر اصلی برای مشخص شدن مقصر حادثه، کارشناسان یا بازرس‌های رسمی دادگستری هستند. معمولا بعد از حادثه این کارشناسان موضوع را بررسی کرده و با توجه به حکم و رأی قاضی، مقصر یا مقصرین شناخته می‌شوند.

مسئولیت کیفری کارفرما در حادثه‌ های ناشی از کار

اگر کارفرما مقصر حادثه شناخته شود، چه مسئولیت کیفری‌ای دارد؟ براساس قانون مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار شامل موارد زیر می‌شود:

• باید حداکثر تا سه روز اداری حادثه را به اداره کار و امور اجتماعی محل اطلاع بدهد و فرم‌های مربوط به حادثه را تکمیل کند؛
• اقدامات اولیه لازم را انجام بدهد تا از تشدید صدمات و عوارض حادثه برای بیمه‌شده جلوگیری کند (بعدا تمام هزینه‌های لازم برای اقدامات اولیه درمانی و پزشکی از طرف صندوق تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد).

بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی و غیرساختمانی می‌تواند کمک‌های بسیاری از کارفرمایان در مواقع آسیب باشد.

چگونه درخواست بررسی حوادث ناشی از کار بدهیم؟

برای ثبت درخواست بررسی حوادث ناشی از کار  باید حادثه‌دیده و یا اولیای دم او به مراجع قضایی انتظامی (تشکیل پرونده در کلانتری) مراجعه کنند و دادخواست یا شکایت بنویسند. این شکایت توسط مقامات قضایی و انتظامی بررسی می‌شود. سپس واحد بازرسی کار اداره کل کاروامور اجتماعی هر استان یا اداره شهرستان با بررسی پرونده و صحنه حادثه نظریه نهایی درباره مقصر حادثه را اعلام می‌کنند. در نهایت گزارش این کارشناسان به مرجع قضایی ارجاع داده می‌شود تا نظریه بازرس کار و رای نهایی درباره تعیین مقصر حادثه و مقدار و میزان دیه و ارش به حادثه‌دیده و کارفرما اعلام شود.

هزینه بررسی حوادث ناشی از کار چقدر است؟

بررسی حادثه ناشی از کار توسط بازرسان ادارات کارو‌امور اجتماعی به‌عنوان ضابطین مراجع قضایی کاملا رایگان است. فقط اگر بعد از رای نهایی کارگر یا کارفرما نسبت به نظر بازرس کار اعتراض داشته باشند، برای بررسی دوباره حادثه و درخواست تجدید نظر باید هزینه کارشناسی پرداخت کنند.

جریمه کارفرما

اگر کارفرما مقصر حادثه ناشی از کار تشخیص داده شود باید جریمه‌های زیر را پرداخت کند:

• پرداخت دیه و ارش کارگر آسیب‌دیده؛
• پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری یا غرامت نقص عضو.

نحوه محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار چگونه است؟

به‌طور کلی میزان دیه و ارش در حوادث ناشی از کار با توجه به دستور قاضی پرونده و توسط پزشکی قانونی مشخص و تعیین می‌شود. مبلغ دیه هرسال توسط قوه قضاییه تعیین می‌شود. البته مبلغ دیه کامل انسان در ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) و غیرحرام متفاوت است. دیه انسان کامل 1403 در ماه‌های حرام ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های غیرحرام ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است. (نرخ دیه سال 1403 زن و مرد همراه با جزئیات کامل)

ارش هم یک نوع دیه است ولی مبلغ آن در شرع بیان نشده است. درواقع میزان و مبلغ ارش براساس نظر قاضی و با توجه به بررسی کارشناسان پزشکی قانونی درباره نوع و میزان آسیب وارده‌شده تعیین می‌شود.

جدول دیه اعضای بدن 1403

خیلی وقت‌ها حادثه ناشی از کار باعث آسیب فیزیکی و جسمی جدی به بیمه‌شده می‌شود. در این حالت هم کارفرما باید براساس میزان و مقدار آسیب و هممچنین عضو آسیب‌دیده مقدار مشخصی دیه به کارگر پرداخت کند. جدول دیه اعضای بدن در سال 1403 به‌شکل زیر محاسبه می‌شود:

نکته: منظور از جراحت حارصه خراشیدگى پوست بدون خونریزی است. جراحت دامیه هم زخمى محسوب می‌شود که به گوشت آسیب وارد کرده و باعث خونریزی شده است اما آنقدر عمیق نیست که بریدگی در نظر گرفته شود.

پوشش پزشکی بیمه تامین ‌اجتماعی برای حوادث حین کار کدام است؟

ماده ۵۴ قانون تامین‌اجتماعی می‌گوید همه بیمه‌شده‌ها اگر در محیط کار دچار حادثه شدند می‌توانند از خدمات پزشکی زیر استفاده کنند:

• کلیه اقدامات درمانی سرپایی؛
• بستری بیمارستانی؛
• تحویل داروهای لازم؛
• انجام آزمایشات تشخیص مثل عکس و اسکن برای گرفتن خدمات درمانی.

نکات مهم قوانین حوادث ناشی از کار

قانون درباره حوادث ناشی از کار سعی کرده تا جای ممکن شرایط را برای پرداخت خسارت به کارگر فراهم کند. نکات مهمی که درباره قوانین حوادث ناشی از کار باید بدانید عبارتند از:

• حوادث ناشی از کار مشمول مرور زمان نمی‌شوند؛
• بعد از بازنشستگی هم می‌توان برای حوادث ناشی از کار پیش آمده در زمان اشتغال از کارفرمایان شکایت کرد؛
• مطابق ماده 79 قانون کار، استفاده از کارگران کمتر از 15 سال تمام ممنوع است. اگر این کارگران دچار حادثه شوند کارفرما مسئول است؛
• اگر کارگر آسیب‌دیده به کارفرما رضایت محضری بدهد ولی خسارت‌های او پرداخت نشود همچنان می‌تواند از کارفرما شکایت کند؛
• تشخیص بیماری‌های ناشی از کار با شورای پزشکی است. به‌طور کلی عوارضی که به‌مرور زمان بر اثر کار با آلاینده‌های محیط کار در بیمه‌شده ایجاد می‌شود بیماری ناشی از کار محسوب می‌شوند. البته تشخیص این بیماری‌ها باید از طرف کمیسیون‌های پزشکی یا شورای پزشکی سازمان تامین‌اجتماعی تایید شود.

خسارت حادثه برای کارگر بدون بیمه با چه کسی است؟

کارفرما باید همه کارگرها و کارکنان خود را بیمه کند. اگر کارگر بدون بیمه در حین کار صدمه و آسیب ببیند و رابطه کارگری و کارفرمایی برای قانون ثابت‌ شود؛ کارفرما باید تمام خسارت کارگر آسیب‌دیده شامل هزینه پزشکی، نقص عضو، فوت و حتی هزینه کفن و دفن را پرداخت کند.

تکلیف حادثه ناشی از کار برای اتباع بیگانه فاقد روادید کار چیست؟

اگر در حین کار برا یک کارگر غیرایرانی حادثه‌‌ای اتفاق بیفتد و خدای نکرده فوت کند یا دچار نقص عضو شود آیا به او مستمری تعلق می‌گیرد؟ واقعیت این است که استفاده از نیروی کار اتباع بیگانه بدون داشتن روادید ورود با حق کار ممنوع است. متاسفانه در چنین شرایطی اتباع بیگانه بدون روادید کار و پروانه کار مشمول قانون کار و مزایای مربوط به تامین اجتماعی نمی‌شوند.

بیمه حوادث انفرادی پوشش کامل برای جبران حوادث ناشی از کار

یکی از بهترین گزینه‌‌ها برای داشتن پوشش کامل‌تر درمانی و پزشکی در مواقع حادثه کاری خرید بیمه حوادث انفرادی است. معمولا خود کارفرماها در کنار بیمه تامین‌اجتماعی کارکنان را بیمه حوادث هم می‌کنند. منتها حتی اگر کارفرما فراموش یا غفلت کرد خودتان هم می‌توانید بیمه حوادث انفرادی بخرید. با مراجعه به سایت ازکی می‌توانید پوشش‌ها و سقف غرامت پرداختی بیمه حوادث انفرادی شرکت‌های مختلف را با هم مقایسه کرده و بیمه‌نامه حوادث با قیمت مناسب بخرید.

سوالات متداول

۱. چه حوادثی تحت عنوان “حوادث ناشی از کار” شناخته می‌شوند؟
حوادثی که در حین انجام وظایف کاری رخ می‌دهند و باعث آسیب جسمی یا فیزیکی به کارگران می‌شوند، به عنوان حوادث ناشی از کار شناخته می‌شوند. این شامل حوادثی می‌شود که در کارگاه، در طول ماموریت‌ها یا حتی در رفت و آمد به محل کار رخ دهند.

۲. چگونه می‌توان حوادث ناشی از کار را کاهش داد؟
برای کاهش حوادث می‌توان از راه‌هایی مانند رعایت اصول ایمنی، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، آموزش کارگران در استفاده صحیح از دستگاه‌ها و ابزارها، و نصب تابلوهای هشدار دهنده استفاده کرد. همچنین، کارگران باید از انجام کارهایی که در آنها مهارت ندارند خودداری کنند.

۳. چه مسئولیت‌هایی بر عهده کارفرما در جلوگیری از حوادث ناشی از کار است؟
کارفرما موظف است امنیت کارگاه را تامین کند، وسایل و تجهیزات ایمنی لازم را در اختیار کارگران قرار دهد، و به آنها آموزش‌های لازم در خصوص استفاده از دستگاه‌ها و ابزارهای کاری را بدهد. همچنین باید بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت داشته باشد.

۴. در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، چه مراحلی برای ثبت و پیگیری آن باید طی شود؟
در صورت وقوع حادثه، باید به اداره کار و امور اجتماعی گزارش داده شود و فرم‌های مربوط به حادثه تکمیل گردد. سپس، مقامات قضایی و انتظامی شکایت را بررسی می‌کنند و نظریه نهایی درباره مقصر حادثه توسط بازرس کار اعلام می‌شود. در نهایت، گزارش کارشناسان به مرجع قضایی ارجاع داده می‌شود تا رای نهایی صادر شود.