شرایط صدور بیمه اتباع خارجی در ایران چیست و چه مواردی را پوشش می دهد؟
مهاجرها و پناهنده‌ها معمولا برای فرار از جنگ و شرایط سخت یا رسیدن به زندگی بهتر، کشور خودشان را ترک کرده و در کشور دیگری زندگی می‌کنند. در دنیای امروز، یکی از موضوعات مهم نحوه پوشش بیمه‌ای و ارائه خدمات تامین اجتماعی به این دسته از شهروندان است. به گفته معاون توسعه و تعمیم بیمه اداره کل امور بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی، در ایران هم تا مهرماه سال ۱۴۰۰ بیش از ۶۱ هزار نفر از اتباع خارجی در قالب بیمه اجباری، صاحبان حرف و مشاغل آزاد، بیمه زنان خانهدار و… بیمه شده‌اند و نزدیک به ۲ هزار و ۱۸۸ نفر هم مستمری‌بگیر خارجی داریم. اگر می‌خواهید با قوانین و پوشش های انواع بیمه اتباع خارجی در ایران آشنا شوید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی دارای پاسپورت
طبق قانون اتباعی که پاسپورت ندارند، نمی‌توانند در ایران مشغول به کار شوند، بنابراین مشمول قانون کار نیستند و نمی‌توانند از مزایای بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند. اتباع فقط درصورت داشتن گذرنامه ورود با حق کار مشخص و پروانه کار، حق اشتغال خواهند داشت. اتباع خارجی مقیم ایران باید خود و افراد تحت پوشش‌شان را بیمه کنند. دو نوع بیمه سلامت و بیمه حوادث خارجی برای آنها در نظر گرفته شده است.
نحوه محاسبه بیمه اتباع خارجی چگونه است؟
مبلغ حق بیمه اتباع خارجی از جمله بیمه اتباع افغانستانی دارای پاسپورت، بر اساس ضریبی از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار محاسبه میشود که آن ضریب باید در حداقل دستمزد سال 1403 اعمال شود.
البته اگر اتباع خارجی علاوه بر پرداخت حق بیمه بخواهند برای دریافت دفترچه خدمات درمانی هم ثبتنام کنند، باید برای دفترچه بیمه برای هر نفر در ماه حق سرانه درمان پرداخت کنند. مبلغ سرانه درمان در هر سال از سوی مراجع ذیصلاح اعلام و از بیمه شده کسر میشود. (در ادامه این مطلب درباره بیمه سلامت اتباع خارجی جداگانه توضیح داده میشود.)
محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد برای اتباع خارجی هم براساس قوانین زیر انجام میشود:
- مبنای پرداخت حق بیمه اتباع خارجی کـه بیش از 360 روز سابقه پرداخت حق بیمه دارند با توجه به میانگین دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه آخرین 360 روز محاسبه میشود.
- اگر اتباع خارجی فاقد سابقه پرداخت حق بیمه باشند یا کمتر از 360 روز حق بیمه برایشان پرداخت شده باشد، میتوانند دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه خـود را بین حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار و حداکثر دستمزد مصوب انتخاب کنند.
با استفاده از کد استعلام بیمه تامین اجتماعی می‌توانید به‌صورت آنلاین وضعیت بیمه خود را چک کنید.
درصد حق بیمه اتباع خارجی چقدر است؟
درصد حق بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی ۳۰ درصد از دستمزد و حقوق کارگر است:۲۰ درصد حق بیمه سهم کارفرما، ۷ درصد حق بیمه سهم کارگر و ۳ درصد حق بیمه سهم دولت. درواقع حق بیمه اتباع افغان و دیگر کشورها ۲۷ درصد به استثنای ۳ درصد بیمه بیکاری خواهد بود. چون براساس قانون بیمه بیکاری به اتباع خارجی تعلق نمی‌گیرد.
اگر اتباع خارجی که در کشور خود بیمه باشند و از مزایای بیمه‌ای حوادث و بیماری‌ها، بارداری، غرامت دستمزد، ازکارافتادگی، بازنشستگی و فوت استفاده کنند، در کشور ایران فقط مشمول بیمه حوادث ناشی از کار خواهند بود و کارفرما باید هرماه لیست جداگانه از پرداخت حق بیمه ۳ درصد حقوق و مزایا برای آنها ثبت کند.
درصد حق بیمه بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد و زنان خانه دار برای اتباع خارجی هم عبارت است:
- بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی با نرخ ۱۲ درصد
- بازنشستگی و فوت قبل و بعد از بازنشستگی با نرخ ۱۴ درصد
- بازنشستگی و فوت قبل و بعد از بازنشستگی و ازکارافتادگی با نرخ ۱۸ درصد
درضمن اتباع خارجی که مجوز اقامت یا گذرنامه با حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه (با مجوز اشتغال) دارند، میتوانند خودشان را بیمه اختیاری کنند. نرخ حق بیمه اختیاری برای این دسته از شهروندان هم ۲۷ درصد دستمزد تعیین‌شده و طبق مقررات بین ۱.۲ حداقل و حداکثر دستمزد مصوب شورای عالی کار محاسبه خواهد شد.
بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی چه شرایطی دارد؟
بر اساس قانون مجوز اشتغال اتباع خارجی را اداره کل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و یا ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سطح استان‌ها صادر می‌کنند. هر کدام از اتباع خارجی که شماره گذرنامه و شناسه فراگیر دارند میتوانند در سازمان تامین اجتماعی ثبتنام کرده و شماره تأمین اجتماعی (snn) دریافت کنند.
برای تمام اتباع خارجی در زمان ثبتنام بیمه تامین اجتماعی شماره اختصاصی تامین اجتماعی (SNN) ثبت میشود. تخصیص SSN به اتباع خارجی مقیم در ایران هم بر اساس شماره اختصاصی کارت اقامت و پروانه کار، شماره گذرنامه، شناسه فراگیر درج شده در گذرنامه خواهد بود.
همچنین:
- برای ثبت نام بیمه زنان خانه دار اتباع خارجی داشتن کارت اقامت یا گذرنامه معتبر ضروری است و حداکثر سن متقاضی در زمان درخواست ۵۰ سال تمام است.
- .برای ثبت نام بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد اتباع خارجی هم پروانه کار معتبر و مدارک هویتی (گذرنامه یا کارت اقامت معتبر) لازم است.
مدارک لازم برای بیمه تامین اجتماعی اتباع
طبق ماده ۵ قانون تامین اجتماعی، اتباعی که مطابق قوانین و مقررات مربوطه در ایران مشغول به کار هستند، از لحاظ پرداخت حق بیمه و برخورداری از مزایای قانونی (به جز مقرری بیمه بیکاری) مانند دیگر بیمه‌شدگان در ایران خواهند بود. بنابراین کارفرمایان باید لیست آنها را به سازمان تامین اجتماعی ارسال و حق بیمه‌شان را پرداخت کنند.
کارفرمایان باید مدارک زیر را برای نامنویسی اتباع خارجی ارائه کنند:
- اصل و تصویر مجوز اشتغال به کار صادره توسط اداره کل اتباع بیگانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا اداره ذیربط آن در حوزه محل اشتغال؛
- اصل و تصویر گذرنامه؛
- فرم تکمیل‌شده پرسش‌نامه نامنویسی؛
- لیست پرداخت حق بیمه.
پوشش های بیمه اتباع خارجی کدامند؟
تعهدات قانونی تامین اجتماعی در بیمه برای اتباع خارجی به نوع بیمه اجباری، اختیاری، حرف و مشاغل آزاد این افراد بستگی دارد. تقریبا تمامی تعهدات و حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی به جز بیمه بیکاری به اتباع خارجی هم تعلق می‌گیرد.
حمایت‌های بلندمدت انواع بیمه تامین اجتماعی از اتباع خارجی شامل موارد زیر میشود:
- پرداخت مستمری بازنشستگی
- پرداخت مستمری بازماندگان (مستمری فوت)
- پرداخت مستمری ازکارافتادگی کلی غیر ناشی از کار
- پرداخت مستمری ازکارافتادگی کلی و جزئی ناشی از کار
منظور از حمایت‌های کوتاه مدت بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی هم موارد زیر است:
- حمایت در برابر حوادث و بیماری‌ها (دفترچه درمانی)
- پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری (این پوشش شامل بیمه‌شدگان غیراجباری اتباع خارجی مثل بیمه‌شدگان صاحبان حرف و مشاغل آزاد، بیمه‌شدگان اختیاری و زنان خانهدار نمی‌شود.)
- پرداخت غرامت دستمزد ایام بارداری
- پرداخت غرامت نقص عضو
- پرداخت کمک هزینه کفن و دفن
- پرداخت کمک هزینه ازدواج
- پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی
شرایط بازنشستگی اتباع خارجی چیست؟
اتباع خارجی که بیمه تامین اجتماعی هستند، مشمول قانون کار می‌شوند. یعنی قانون مربوط به بازنشستگی و بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور برای آنها هم اجرا میشود و در شرایط زیر میتوانند درخواست بازنشستگی بدهند:
- بیمه شدگان (زن و مرد) که ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند بدون شرط سنی.
- بیمه‌شده زن شاغل با داشتن حداقل ۴۲ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه.
- بیمه‌شده مرد با داشتن حداقل ۶۰ سال سن و حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و یا داشتن حداقل ۵۰ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه.
- بیمه شده زن با داشتن حداقل ۵۵ سال سن و حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و یا داشتن حداقل ۴۵ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه.
- بیمه شده مرد با حداقل ۶۰ سال سن و بیمه شده زن با حداقل ۵۵ سال سن، با سابقه زیر ۱۰ سال پرداخت حق بیمه می‌تواند پرداخت حق بیمه کسری سابقه تا ده سال را پرداخت کرده و با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شود.
- افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان آور (مخل سلامتی) مشغول بوده‌اند و برایشان حق بیمه مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور پرداخت شده، بدون شرط سنی میتوانند تقاضای بازنشستگی کنند. (هر سال سابقه پرداخت حق بیمه برای کارهای سخت و زیان‌آور یک سال و نیم محاسبه میشود.)
بیمه حوادث اتباع خارجی شامل چه کسانی میشود؟
بیمه حوادث، یکی از انواع بیمه اشخاص است که خسارت‌های ناشی از کار یا دیگر حوادث را پوشش می‌دهد. پوشش‌های اصلی بیمه حوادث شامل فوت، نقص عضو و ازکارافتادگی میشود. یعنی اگر بیمه‌شده به‌دلیل حادثه فوت کند مبلغی به‌عنوان غرامت فوت به خانواده او پرداخت میشود. یا اگر حادثه باعث ازکارافتادگی و نقض عضو بیمه‌شده شوند بیمه حوادث مبلغ غرامت تعیین‌شده در بیمه نامه را به بیمه‌شده پرداخت می‌کند. دیگر مزایای بیمه حوادث عبارتند از:
- جبران هزینه‌های پزشکی در اثر حادثه
- غرامت روزانه بستری در بیمارستان
- غرامت روزانه عمومی
بیمه حوادث برای اتباع خارجی مقیم ایران، نیز مکمل بیمه تامین اجتماعی است و آنها را در مقابل حوادث ناشی از کار و سایر حوادث تحت پوشش قرار می‌دهد.
بیمه زایمان برای اتباع خارجی
بر اساس قانون هزینه زایمان طبیعی در تمام کشور برای افرادی که تحت پوشش بیمه از جمله بیمه سلامت و بیمه تامین اجتماعی هستند رایگان است. اگر هم مادر باردار اتباع برای صدور کارت بیمه در دوران بارداری مشکلاتی داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به استانداری مجوزهای لازم را بگیرد تا به‌صورت موردی و محدود برای او بیمه دوران بارداری و کارت اقامت صادر شود.
بیمه مسافرتی اتباع خارجی
بیمه مسافرتی اتباع خارجی درواقع بیمه مسافران ورودی به ایران و گردشگران کشورهای مختلف است. این بیمه نامه حوادث مختلف که ممکن است در مدت اقامت در ایران برای بیمه‌شده اتفاق بیفتد را تحت پوشش قرار می‌دهد. البته اگر فرد برای کار، شرکت در مسابقات ورزشی یا به قصد درمان وارد به ایران سفر می‌کند شامل این پوشش ها نخواهد بود.
بیمه سلامت اتباع خارجی
طرح بیمه سلامت برای اتباع خارجی به‌عنوان یک طرح بیمه درمانی ملی است که با همکاری سه نهاد زیر ارائه میشود:
- سازمان بیمه سلامت
- اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور
- نمایندگان پناهندگان سازمان ملل متحد
در این طرح سازمان خدمات درمانی، پوشش های درمانی برای اتباع خارجی و خانواده‌های آنها فراهم می‌کند. برای استفاده از مزایای بیمه سلامت اتباع خارجی باید تمامی اعضای خانواده آنها در این طرح ثبتنام شوند. البته فقط اتباع خارجی که کارت آمایش و هویت میتوانند برای بیمه سلامت اتباع خارجی ثبتنام کنند.
پوشش های طرح بیمه سلامت اتباع خارجی هزینه‌های زیر را پرداخت می‌کنند:
- بستری در بیمارستان شامل بیمارستان‌های دولتی وابسته به وزارت بهداشت یا سایر بیمارستان‌های طرف قرارداد با سازمان بیمه سلامت ایران
- خدمات پاراکلینیکی و سرپایی مانند: آزمایش و رادیولوژی در بیمارستان‌های طرف قرارداد
- ویزیت و دارو
مدارک و نحوه ثبت نام در طرح بیمه سلامت اتباع خارجی 1403
اتباع خارجی باید برای ثبتنام در طرح بیمه سلامت، به نزدیک‌ترین دفتر پیشخوان محل سکونت خود مراجعه کنند. سرپرست خانوار می‌تواند کار ثبتنام برای تمام افراد خانواده را انجام بدهد. فقط باید مدارک مورد نیاز مربوط به همه اعضای خانواده را همراه داشته باشد.
برای ثبت نام طرح بیمه سلامت اتباع خارجی نیز مدارک زیر لازم است:
- کارت معتبر آمایش یا برگه تردد معتبر برای اتباع افغانستانی
- کارت هویت معتبر برای اتباع عراقی
- یک قطعه عکس از هر یک از اعضای خانواده (۳ در ۴)
- کارت بانکی برای پرداخت در محل یا رسید بانکی هزینه‌های حق بیمه، هزینه اداری و چاپ هر دفترچه بیمه
هزینه ثبتنام در طرح بیمه سلامت اتباع خارجی
هزینه ثبتنام در طرح بیمه سلامت اتباع خارجی ۱۴۰۳ برای هرکدام از گروه‌های زیر متفاوت است:
- اتباع خارجی آسیب‌پذیر مثل افراد دارای بیماری خاص (از جمله هموفیلی، تالاسمی، دیالیز، پیوند کلیه و ام اس) و خانوادهشان: حق بیمه این افراد که هر سال بر اساس ارزیابی اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی مشخص می‌شوند، به‌طور کامل توسط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد پرداخت میشود. این گروه از اتباع خارجی، فقط باید هزینه سالانه امور اداری، از جمله صدور دفترچه بیمه سلامت را بپردازند.
- پرداختکنندگان حق بیمه یا گروه اتباعی که در لیست افراد آسیب‌پذیر ثبت نشده‌اند، برای ثبتنام در طرح بیمه سلامت: حق بیمه این گروه از اتباع خارجی که باید حق بیمه سلامت را پرداخت کنند ۲ برابر حق سرانه ایرانیان است.
می‌توانید آخرین اطلاعات درباره قوانین سازمان تامین اجتماعی و انواع بیمه تامین اجتماعی و حق بیمه را در سایت ازکی دنبال کنید.
سوالات متداول
۱. نحوه محاسبه بیمه اتباع خارجی چگونه است؟
مبلغ حق بیمه اتباع خارجی، مانند اتباع افغانستانی با پاسپورت، بر اساس ضریبی از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار محاسبه میشود. این ضریب باید در حداقل دستمزد سالانه اعمال گردد. اگر مایل به دریافت دفترچه خدمات درمانی نیز باشند، باید حق سرانه درمان بپردازند که مبلغ آن سالانه اعلام میشود.
۲. درصد حق بیمه اتباع خارجی چقدر است؟
حق بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی 30% از دستمزد است: 20% توسط کارفرما، 7% توسط کارگر و 3% توسط دولت پرداخت میشود. اما برای اتباع افغان و سایر کشورها، به جز 3% بیمه بیکاری، 27% خواهد بود چرا که قانون بیمه بیکاری برای اتباع خارجی اعمال نمی‌شود.
۳. بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی چه شرایطی دارد؟
اتباع خارجی برای ثبتنام در بیمه تامین اجتماعی باید شماره گذرنامه و شناسه فراگیر داشته باشند. آنها میتوانند با این اطلاعات در سازمان تامین اجتماعی ثبتنام و شماره تامین اجتماعی دریافت کنند. شرایط خاصی برای زنان خانهدار و صاحبان حرف و مشاغل آزاد نیز وجود دارد.
۴. پوشش‌های بیمه اتباع خارجی کدامند؟
تعهدات بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی شامل پرداخت مستمری بازنشستگی، مستمری بازماندگان، مستمری ازکارافتادگی، پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری، پرداخت کمک هزینه کفن و دفن، و هزینه وسایل کمک پزشکی میشود.
۵. شرایط بازنشستگی اتباع خارجی چیست؟
اتباع خارجی مشمول قانون کار ایران هستند و میتوانند با شرایطی مانند داشتن حداقل ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی یا داشتن سن و سابقه پرداخت مشخص برای زنان و مردان درخواست بازنشستگی دهند.
