آمار خسارات ناشی از تصادفات جادهای بیشتر است یا آسیب ناشی از سیگارکشیدن؟
حوادث رانندگی و پیامدهای آن یکی از بزرگترین چالشهای جهان بهویژه کشورهای در حال توسعه است؛ بهطوریکه سالانه حدود ۱.۲ میلیون نفر در سوانح رانندگی کشته و ۵۰ میلیون نفر مجروح میشوند! از طرفی، استعمال دخانیات یکی دیگر از مشکلات بهداشت عمومی است و سلامتی بسیاری از جوانان و بزرگسالان را تحتتاثیر قرار میدهد.
اما ضرر کدام یک بیشتر است؟ بیایید آمار صدمات ناشی از تصادفات جادهای و سیگارکشیدن را بهصورت جداگانه بررسی کنیم.
آمار بیماریهای ناشی از سیگارکشیدن
چندین دهه است که دخانیات یکی از بزرگترین دشمنان سلامتی محسوب میشود. محققان تخمین میزنند که در قرن بیستم، تقریبا ۱۰۰ میلیون نفر بهعلت استعمال دخانیات جان خود را از دست دادهاند!
- تقریبا از هر ۴ بزرگسال در جهان، یک نفر سیگاری است؛
- بیش از یکسوم مردان جهان، سیگار میکشند؛
- کمتر از یک نفر از هر ۱۰ زن، سیگاری است؛
- بیشتر از ۲۰٪ نوجوانان ۱۵ سال به بالا و بزرگسالان کشورهای اروپایی و آسیایی، هر روز سیگار میکشند؛
- در بسیاری از موارد، وابستگی شدید به سیگار در طول یک سال (یا کمتر) بعد از اولین تجربه رخ میدهد.
متاسفانه سن شروع مصرف سیگار در ایران به ۱۲ الی ۱۴ سال کاهش پیدا کرده است؛ بنابراین باتوجهبه جمعیت جوان کشور، آسیبهای ناشی از استعمال تنباکو یکی از بزرگترین مشکلات سلامت مردم است. در ادامه، برخی از مهمترین حقایق و آمار جهانی مرتبط با مصرف این ماده مخدر را بررسی کردهایم.
۸ میلیون مرگ زودرس
مطالعاتی توسط سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization) و موسسه سنجش و ارزیابی سلامت (Institute for Health Metrics and Evaluation) انجام شده است که نشان میدهد هر سال، تقریبا ۸.۷ میلیون نفر جان خود را بهعلت استعمال تنباکو از دست میدهند!
حدود ۷.۴ میلیون از این مرگومیرها ناشی از سیگار کشیدن است و ۱.۳ میلیون نفر غیرسیگاری نیز بهعلت قرارگرفتن در معرض دود دستدوم، جان خود را از دست میدهند. همچنین، نزدیک به ۵۶ هزار نفر بهخاطر سایر شیوههای مصرف تنباکو (مانند جویدن آن) دچار مرگ زودرس میشوند.
مرگ بیشتر در آسیا و اروپای شرقی
بیشترین نرخ مرگومیر ناشی از استعمال دخانیات، مربوط به آسیا و اروپای شرقی است. در این مناطق، اغلب بیش از ۱۰۰ و در برخی موارد، بیشتر از ۱۵۰ مرگ از هر ۱۰۰ هزار نفر سیگاری گزارش شده است. کشورهای کمدرآمدی که دسترسی مردم آنها به تنباکو سختتر است، نرخ مرگومیر بسیار کمتری دارند.
مرگ افراد مسن
بیشترین مرگومیر ناشی از مصرف سیگار، در افراد مسن رخ میدهد؛ بهطوری که آمار آن در افراد بیشتر از ۷۰ سال و پس از آن، افراد ۵۰ تا ۶۹ ساله بسیار بیشتر از افراد جوانتر است.
بیماریهای ناشی از مصرف سیگار
بیشتر مردم میدانند که سیگارکشیدن باعث سرطان ریه میشود؛ اما این ماده مخدر عامل بسیاری از بیماریهای هولناک کمتر شناختهشده هست. برخی از پیامدهای مصرف سیگار عبارت است از:
- کوری: سیگارکشیدن خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا (یک بیماری مزمن چشمی) را افزایش میدهد. این بیماری علت اصلی نابینایی بزرگسالان بیشتر از ۶۵ سال است.
- دیابت نوع ۲: سیگار خطر عوارض ناشی از دیابت (مثل جریان خون ضعیف به پاها) را افزایش میدهد. این بیماری میتواند به عفونت و نیاز به قطع عضو منجر شود.
- اختلال در نعوظ: تنباکو با باریککردن رگهای خونی در سرتاسر بدن، عملکرد جنسی مردان را تحتتاثیر قرار میدهد.
- مشکلات باروری: سیگارکشیدن میتواند باروری زنان را کاهش دهد و بر توانایی افراد برای تولیدمثل تاثیر بگذارد.
- حاملگی خارج رحم: این مشکل زمانی رخ میدهد که تخمک بارورشده، در قسمتی غیر از رحم کاشته شود. در این شرایط، تخمک نمیتواند زنده بماند و زندگی فرد باردار هم در معرض خطر جدی خواهد بود.
- پوکی استخوان: افراد سیگاری، تراکم استخوان خود را با سرعت بیشتری نسبت به افراد غیرسیگاری از دست میدهند. پوکی استخوان آنها را در معرض خطر شکستن قسمتهای بدن (مانند استخوان لگن) قرار میدهد.
- سرطان روده بزرگ: مصرف سیگار خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و مرگومیر ناشی از آن را افزایش میدهد.
- روماتیسم مفصلی: آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، یک بیماری التهابی سیستمیک مفاصل است و از بیماریهای خودایمنی محسوب میشود. این بیماری باعث تورم دردناک میشود و در نهایت، میتواند به تحلیل استخوان و تغییر شکل مفاصل منجر شود. استعمال دخانیات یکی از مهمترین دلایل ابتلا به این بیماری در سنین پایینتر است.
- شکاف لب و شکاف کام: زنانی که در دوران بارداری سیگار میکشند، با احتمال بیشتری نوزادانی با شکاف دهان و صورت به دنیا میآورند. این نقایص مادرزادی زمانی رخ میدهد که لب یا دهان کودک در دوران بارداری بهدرستی رشد نکند.
- بیماریهای دهان و دندان: با مصرف سیگار، خطر ازدستدادن دندانهای خود را افزایش میدهید. سیگار با ایجاد عفونت لثه استخوان نگهدارنده دندان را از بین میبرد.
آمار خسارات تصادفات جادهای
بر اساس آمار پزشکی قانونی ایران، میانگین تلفات رانندگی طی ۱۰ سال گذشته، حدود ۲۲۵۱۸ نفر بوده است! در یک بازه زمانی یکساله، حدود ۳۰ هزار و ۹۰ تصادف در جادههای برونشهری استان کرمانشاه رخ داد که ۳۹۸ کشته و ۴۸ هزار و ۵ مجروح به جا گذاشت. بیشترین تراکم تصادفات فوتی هم مربوط به محورهای ماهیدشت به سرمست، کامیاران، حمیل و سراب نیلوفر بوده است.
دلایل زیادی مانند جادههای غیراستاندارد، رعایتنکردن قوانین، رانندگی با حواس پرت یا در حالت خستگی، مصرف مواد مخدر یا الکل، سرعت غیرمجاز و نبستن کمربند ایمنی، در افزایش آمار خسارات ناشی از تصادفات جادهای نقش دارند. طبق آمار، واژگونی و برخورد خودروها به یکدیگر یا چندین وسیله نقلیه دیگر، بیشترین خسارات و برخورد خودرو با جسم ساکن کمترین آسیب را به همراه داشته است.
صدمات ناشی از سوانح رانندگی
برخی از متداولترین آسیبهایی که در تصادفات رانندگانی و حوادث جادهای رخ میدهد، عبارت است از:
- ضربهمغزی: یکی از دلایل اصلی ضربهمغزی (TBI) تصادفات رانندگی است. این مشکل زمانی رخ میدهد که مغز در اثر ضربه شدید به سر آسیب میبیند. سالانه حدود ۵۰ هزار نفر جان خود را بر اثر TBI از دست میدهند و ۸۰ هزار تا ۹۰ هزار نفر دیگر از ناتوانیهای طولانیمدت رنج میبرند.
- آسیبهای داخلی: ممکن است که در طی یک تصادف، به اندامهای داخلی آسیب وارد شود. خونریزی داخلی ناشی از این نوع صدمات، به درمان فوری پزشکی نیاز دارد.
- شکستگی یا ترکخوردن استخوانها: شکستگی پاها، دندهها، بازوها، مچ پا و مچ دست از شایعترین صدمات در تصادفات رانندگی است. شدت این آسیبها میتواند از شکستگیهای ساده (که نیاز به گچگرفتن دارند) یا مشکلات جدیتر و نیازمند جراحی متغیر باشد.
- جراحات صورت: در صورت شکستن شیشه یا ضربه به هر سطح سخت، ممکن است به صورت آسیبهایی وارد شود که نیاز به جراحی داشته باشد. جراحات صورت میتواند زخمی ماندگار برای قربانی ایجاد کند.
- قطع عضو: اندامهای بدن میتوانند در سوانح رانندگی قطع شوند یا به اندازهای آسیب ببینند که نیاز به قطع عضو داشته باشند.
- آسیبهای زانو: زانوها میتوانند با برخورد به هر قسمت از وسیله نقلیه، آسیب ببینند. شدت صدمات از کبودی تا شکستگیهای متعدد، متغیر است. مینیسک در صورت پیچخوردن یا چرخش ناگهانی زانو پاره میشود.
- خردشدن: هر قسمتی از بدن که بین دو جسمی قرار بگیرد که به هم فشار وارد میکنند، در معرض خطر لهشدگی قرار دارد.
- استرس پس از سانحه: همه خسارات ناشی از سوانح رانندگی، فیزیکی نیست. گاهی افراد بهخاطر تصادفات جادهای، صدمات روحی و روانی میبینند و ممکن است که به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دچار شوند.
چگونه از تصادف جلوگیری کنیم؟
برخی از کارهایی که میتوانید برای کاهش احتمال تصادفات جادهای و آسیبهای ناشی از آنها انجام دهید، عبارت است از:
- سرعت خود را کم کنید؛
- فاصلهتان را از وسایل نقلیه دیگر حفظ کنید؛
- قبل از ورود به یک تقاطع، به هر دو طرف نگاه کنید؛
- راهنما بزنید؛
- چراغ قرمز را رد نکنید؛
- تحتتاثیر مواد مخدر رانندگی نکنید.
بعد از تصادف چه کاری انجام دهیم؟
حتی اگر در صورت رعایت نکات ایمنی دچار یک سانحه رانندگی شدید، حتما مطابق مراحل زیر پیش بروید:
- ماشین را از جاده خارج کنید؛
- آسیبدیدگی خود و اشخاص ثالث را بررسی کنید و در صورت نیاز با اورژانس تماس بگیرید؛
- نام، آدرس، شمارهتلفن، شماره شناسایی وسایل نقلیه، شماره پلاک خودرو، اطلاعات بیمه و گواهینامه خود را با راننده دیگر مبادله کنید؛
- شرکت بیمه خود را از سانحه مطلع کنید.
اگر تصادف کردید و به کسی آسیب جدیای وارد نشد، منتظر پلیس نباشید و خودروی خود را از جریان ترافیک خارج کنید؛ اما در شرایط زیر، حتما با پلیس تماس بگیرید:
- طرفین مجروح شده یا فوت کردهاند؛
- وسایل نقلیه، قابل جابهجایی نیست؛
- یکی از رانندهها بیمه ندارد؛
- یکی از طرفین تصادف فرار کرده است.
توجه کنید که داشتن بیمه شخص ثالث برای همه دارندگان وسایل نقلیه الزامی است. چنانچه خودروی خود را بیمه نکرده باشید، باید علاوه بر هزینه خسارات ناشی از تصادف، جریمه نداشتن بیمهنامه را هم بپردازید!
بالاخره؛ سیگار کشیدن یا تصادفهای جادهای؟
سازمان جهانی بهداشت (WHO)، اعلام کرده است که هم تصادفات جادهای و هم مصرف سیگار، به عنوان چالشهای بزرگ بهداشتی شناخته میشوند. تصادفات جادهای سالانه جان حدود یک میلیون نفر را میگیرند و بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون نفر دیگر را مجروح یا ناتوان میکنند. این حوادث، هزینههای بهداشتی و تاثیرات منفی زیادی در جامعه دارند.
از طرفی، سیگارکشیدن سالانه به مرگ زودرس بیش از ۸ میلیون نفر منجر میشود که بخشی از این آمار، ناشی از استعمال غیرمستقیم تنباکو است. هر دو معضل، قابلپیشگیری است و کاهش آنها، نیازمند تلاشهای بهداشتی و تغییر سیاستهای جوامع است.
سوالات متداول
- کدام یک خطرناکتر است: تصادفات رانندگی یا مصرف دخانیات؟
پاسخ دقیق این سوال، نیازمند جمعآوری دادهها از سالهای گذشته تا اکنون و مقایسه دقیق بین نرخ مرگومیر و آسیبهای ناشی از هر دو است. این موضوع همچنین به جغرافیا، فرهنگ رانندگی، مقررات و سیاستهای کنترل دخانیات و دسترسی به مراقبتهای بهداشتی در هر منطقه بستگی دارد.
- متداولترین آسیب ناشی از حوادث جادهای چیست؟
کبودی و کوفتگی. بسیاری از کبودیها خودبهخود بهبود پیدا میکنند؛ اما ممکن است کوفتگی بهقدری شدید باشد که سلامتی شما را تهدید کند.
- مصرف دخانیات، چگونه به بدن ما آسیب میرساند؟
سیگارکشیدن باعث سرطان، بیماریهای قلبی، سکته مغزی، دیابت و بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) میشود.