بیمه مسئولیت وکلا چیست؟ پوشش‌ها و شرایط

بیمه مسئولیت وکلای دادگستری یا همان بیمه مسئولیت حرفه‌ای وکلا، نقش مهمی در حمایت از وکلا در برابر مسئولیت‌های مدنی آن‌ها در قبال اشخاص ثالث دارد. این بیمه‌نامه، وکلا را در برابر خسارت‌های ناشی از اشتباهات و قصور غیرعمدی که ممکن است حین ارائه خدمات حقوقی رخ دهد، تحت پوشش قرار می‌دهد. با‌توجه‌به حساسیت شغلی وکالت و احتمال بروز ادعاهای حقوقی از سوی موکلین، وجود این بیمه می‌تواند اطمینان خاطر بیشتری برای وکلا ایجاد کرده و از بروز مشکلات مالی جدی برای آن‌ها جلوگیری کند. در ادامه همه نکات را درباره بیمه مسئولیت وکلا توضیح خواهیم داد.

بیمه مسئولیت وکلا چیست؟

بیمه مسئولیت وکلا که به‌عنوان بیمه «مسئولیت حرفه‌ای وکیل‌ها» نیز شناخته می‌شود، خسارت‌های مالی ناشی از اشتباهات و قصور غیرعمدی آن‌ها در انجام وظایف حرفه‌ای‌شان را تحت‌پوشش قرار می‌دهد. به زبان ساده، این نوع بیمه مسئولیت، به وکلا کمک می‌کند تا بتوانند در صورت بروز خسارات غیرمنتظره برای موکلین خود، هزینه‌های مربوطه را جبران کنند.

آشنایی با پوشش‌ها و مزایای بیمه مسئولیت وکلا

بیمه مسئولیت حرفه‌ای وکلا، ۲ پوشش بسیار مهم دارد که به آن‌ها کمک می‌کند تا برای جبران خسارات غیرمنتظره از حمایت مالی بیمه‌گر خود برخوردار شوند:

• جبران خسارت‌های مالی ناشی از اشتباهات و قصور غیرعمد: اگر وکیل به دلیل اشتباه یا کوتاهی غیرعمدی در انجام وظایف خود به موکلین خسارت مالی وارد کند و مسئول جبران آن شناخته شود، بیمه‌گر پس از احراز مسئولیت بیمه‌گذار یا براساس رای مراجع قضایی، خسارت وارده را جبران خواهد کرد.

• پرداخت حق‌الزحمه در صورت فوت یا نقص‌عضو وکیل: اگر وکیل در اثر حادثه‌ای (هر واقعه ناگهانی ناشی از عوامل خارجی) دچار نقص‌عضو شود یا فوت کند و نتواند تعهدات خود را ادامه دهد، بیمه‌گر مبلغ حق‌الزحمه دریافتی وکیل از موکل را پرداخت می‌کند. توجه کنید که تعهد بیمه‌گر در این زمینه، فقط مربوط به قراردادهایی است که یک سال قبل از وقوع حادثه منعقد شده باشد!

بررسی شرایط و تعهدات بیمه مسئولیت وکلای دادگستری

بیمه مسئولیت وکلای دادگستری شرایط و تعهدات مشخصی را برای هر دو طرف قرارداد یعنی بیمه‌گذار و بیمه‌گر تعیین می‌کند. بیمه‌گذار موظف است کلیه اطلاعات لازم درباره کیفیت خطر بیمه‌شده را به‌صورت دقیق و کامل ارائه دهد و در صورت هرگونه تغییر که احتمال وقوع حادثه را افزایش دهد، موضوع را به اطلاع بیمه‌گر برساند. همچنین، بیمه‌گر حق دارد تا سقف تعهدات خود، دعاوی قضایی را پیگیری و در صورت لزوم با طرف مقابل سازش کند. حق سازش و تعقیب دعاوی از دیگر مواردی است که نقش مهمی در مدیریت ریسک‌ها توسط بیمه‌گر ایفا می‌کند. در ادامه هر کدوم از این موارد را به‌طورکامل توضیح می‌دهیم.

تعهدات بیمه‌گذار در بیمه مسئولیت وکلا

• بیمه‌گذار باید هنگام انعقاد قرارداد بیمه، اطلاعات خود را در مورد کیفیت خطر بیمه‌شده به‌صورت کامل و کتبی در اختیار بیمه‌گر قرار دهد؛
• درصورتی‌که در طول مدت قرارداد، تغییراتی در کیفیت یا وضعیت موضوع بیمه ایجاد شود که احتمال بروز حادثه را افزایش دهد، بیمه‌گذار موظف است این تغییرات را به بیمه‌گر اطلاع دهد. همچنین، اگر حرفه بیمه‌گذار تغییر کند یا نحوه ارتباط او با موضوع بیمه دستخوش تغییر شود، باید مراتب را به بیمه‌گر گزارش دهد؛
• بیمه‌گذار متعهد است هرگونه اوراق قضایی مربوط به هر دعوی مرتبط با موضوع این قرارداد را (اعم از اینکه از طرف مدعی خسارت یا دستگاه‌های قضایی دریافت کرده باشد) بلافاصله و حداکثر ظرف مدت ۴۸ ساعت به بیمه‌گر ارسال کند. این مطالبه می‌تواند کتبی، شفاهی، ارسال اظهارنامه یا اقامه دعوی در مراجع قضایی باشد؛ در صورت تاخیر، مسئول جبران ضرر و زیان‌هایی که از این طریق به بیمه‌گر وارد می‌شود، بیمه‌گذار خواهد بود.
• بیمه‌گذار موظف است که حین اطلاع‌رسانی مورد بالا، نام و نشانی مطالبه‌کننده، مشخصات زیان‌دیده، مبلغ موردادعا و کلیه مشخصات و مدارکی را که در این زمینه وجود دارد، به بیمه‌گر تسلیم کند و در فرآیند تحقیقات، رسیدگی و دفاع، نهایت همکاری را به عمل آورد؛
• طبق شرایط خصوصی بیمه‌نامه، پرداخت مبلغی به‌عنوان فرانشیز به‌عهده بیمه‌گذار است.

انجام ندادن تعهدات فوق در مهلت مقرر (به‌ غیر از شرايط استثنایی) به بيمه‌گر حق می‌دهد كه قرارداد را فسخ کند. در این صورت جبران خسارت‌ها (زیان‌های مستقیمی که دراثر موضوع بیمه به موکلین وارد شده است) را می‌توان از بیمه‌گذار طلب کرد.

تعهدات بیمه‌گر در بیمه مسئولیت وکلا

• اگر خواسته دعوی یا حکم دادگاه از حداکثر میزان تعهد بیمه‌گر بیش‌تر باشد، وی نسبت به پرداخت مازاد آن تعهدی ندارد. حق سازش و تعقیب دعوی تا میزان تعهد بیمه‌گر در کلیه مراجع و مراحل قضایی نیز با بیمه‌گر است و بیمه‌گذار می‌تواند نسبت به پرداخت مازاد تعهد بیمه‌نامه، هرگونه اقدامی انجام دهد.
• قبول هرگونه مسئولیت و سازش از نقطه‌نظر خسارت‌های مالی از طرف بیمه‌گذار بدون موافقت کتبی بیمه‌گر، فاقد اعتبار است؛ مگر اینکه عمل او موجب جلوگیری از تشدید خطر و به مصلحت بیمه‌گر باشد. در غیر این صورت بیمه‌گر می‌تواند از پرداخت خسارت خودداری و یا خسارت پرداختی را از بیمه‌گذار مطالبه کند.
• اگر بیمه‌گر لازم بداند که حداکثر مبلغ تعهدشده برای هر حادثه یا مابه‌التفاوت آن را بپردازد، می‌تواند اقدامات خود را در هر یک از مراحل قضایی متوقف و از خود سلب مسئولیت کند. در این صورت کنترل مذاکرات، جریانات حقوقی و اقدامات قانونی مربوط به هر دعوی مرتبط به عهده بیمه‌گذار خواهد بود و بیمه‌گر در قبال ادعاهای بعدی مسئولیتی نخواهد داشت.

 شرایط حق سازش و حق تعقیب دعاوی در بیمه مسئولیت وکلا چیست؟

بیمه‌گر مجاز است تا سقف تعهدات خود، پرونده‌های قضایی مرتبط را در کلیه مراحل دادرسی پیگیری و در صورت لزوم، با طرف مقابل سازش کند. براساس این قرارداد، بیمه‌گذار بیمه‌گر را به‌عنوان وکیل با حق واگذاری وکالت به دیگران (حتی چندین بار) تعیین می‌کند تا پرونده‌ها را با استفاده از کلیه اختیارات قانونی و تا سقف تعهدات این بیمه‌نامه دنبال کند. در خصوص مازاد تعهدات، بیمه‌گذار حق دارد به‌طورمستقل اقدام کند.

توجه داشته باشید حق واگذاری وکالت به دیگران به این معنی است که وکیل می‌تواند این نمایندگی را (به شرطی که این اختیار را از موکل گرفته باشد) به شخص دیگری واگذار کند. عبارت «حتی چندین بار» یا در اصطلاح حقوقی، «ولو کرراً»، به این معنی است که این انتقال وکالت می‌تواند به چندین شخص و به‌صورت مکرر انجام شود.

شرح موارد استثنا و محدودیت‌های بیمه مسئولیت وکلا

بیمه مسئولیت وکلا موارد استثنا و محدودیت‌هایی دارد که به شرح زیر هستند:

•  خسارت‌های  ناشی از عمد و تقلب بیمه‌گذار، کارکنان، نمایندگان و شرکای او؛
•  خسارت‌های ناشی از جنگ، انقلاب، شورش، اعتصاب و عوامل دیگری از این قبیل؛
•  خسارت‌های مربوط به مسئولیت مدنی ناشی از قراردادهایی که بیمه‌گذار با دیگران (غیر از موکلین) منعقد کرده است؛
•  خسارت‌های ناشی از انفجار اتمی و تشعشعات رادیواکتیو.

خسارت‌هایی که به‌ دلیل عوامل بالا رخ دهد، شامل تعهدات بیمه‌گر نخواهد بود؛ حتی اگر بیمه‌گذار مسئول آن‌ها شناخته شود!

مدت بیمه مسئولیت وکلا و شرایط تمدید قرارداد

اعتبار بیمه مسئولیت حرفه‌ای وکلا به‌مدت یک سال (شمسی) است. درصورتی‌که هر یک از طرفین تا ۱۵ روز قبل از انقضای قرارداد نظر خود را مبنی بر فسخ آن اعلام نکنند، بیمه‌نامه به‌صورت خودبه‌خود برای مدت مشابه تمدید خواهد شد و بیمه‌گذار باید حق‌بیمه را پرداخت کند. اعتبار بیمه‌نامه نیز به پرداخت حق‌بیمه وابسته است.

شرایط فسخ بیمه‌نامه مسئولیت وکلای دادگستری

ممکن است که قرارداد بیمه مسئولیت وکلا قبل از انقضای مدت و با اخطار قبلی کتبی بیست‌روزه از سمت هر طرف (بیمه‌گر یا بیمه‌گذار) فسخ شود. در این صورت، حق‌بیمه مدت باقی‌مانده به‌صورت روزشمار برگشت داده می‌شود. توجه کنید که اگر بیمه‌گذار اطلاعات نادرستی به بیمه‌گر ارائه یا واقعیت را با نیت بدی پنهان کند، قرارداد بیمه باطل می‌شود؛ حتی اگر این اطلاعات نادرست در وقوع خسارت تاثیری نداشته باشد.

اگر نیت بد بیمه‌گذار ثابت نشود، لازم است که بخشی از خسارت را به‌نسبت تفاوت حق‌بیمه پرداخت‌شده و حق‌بیمه واقعی بپردازد. همچنین، اگر عمدی در ارائه اطلاعات نادرست یا پنهان‌کردن چیزی وجود نداشته باشد و بیمه‌گذار به محض اطلاع، آن را اصلاح کند، قرارداد بیمه و تعهدات آن معتبر باقی می‌ماند.

نکات مهم در بیمه مسئولیت حرفه‌ای وکلا

برخی از مهم‌ترین نکاتی که لازم است پیش از خرید بیمه مسئولیت وکلا در نظر بگیرید، عبارت‌اند از:

• پوشش بیمه‌نامه‌های دیگر: اگر مسئولیت موضوع بیمه مسئولیت حرفه‌ای وکلا توسط بیمه‌نامه‌های دیگری نیز پوشش داده شده باشد، تعهد بیمه‌گر به‌نسبت مبلغی که خود بیمه کرده با مجموع مبالغ بیمه‌شده خواهد بود.
• پرداخت خسارت: خسارت این قرارداد با اطلاع بیمه‌گذار، به‌صورت مستقیم توسط بیمه‌گر به شخص ثالث زیان‌دیده یا ذوی‌الحقوق او پرداخت می‌شود. با پرداخت خسارت، بیمه‌گر در مقابل بیمه‌گذار و شخص ثالث بری‌ الذمه می‌شود.
• نشانی و اقامتگاه: نشانی و اقامتگاه قانونی بیمه‌گذار باید همانی باشد که در قرارداد ذکر شده است. بیمه‌گذار باید هرگونه تغییرات را به‌صورت کتبی به بیمه‌گر اطلاع دهد؛ در غیر این صورت، نشانی قبلی معتبر خواهد بود.
• تغییرات قرارداد: هرگونه تغییر در قرارداد با صدور الحاقیه انجام می‌شود و اوراق الحاق همان اعتبار بیمه‌نامه را دارند.
• محدوده تعهدات: تعهدات بیمه‌گر به داخل ایران و نقاط موردتوافق محدود است و در خارج از ایران اعتبار ندارد.
• مرور زمان: مرور زمان این قرارداد سه سال است که از تاریخ وقوع حادثه شروع می‌شود.
• حل اختلافات: طرفین می‌توانند اختلافات ناشی از این قرارداد را ابتدا دوستانه حل کرده و درصورت لزوم، به محاکم قضایی مراجعه کنند.

در این مقاله توضیح دادیم بیمه مسئولیت وکلا با پوشش دادن مسئولیت مدنی وکیل در برابر اشخاص ثالث، یک سپر حفاظتی مهم برای وکلا به شمار می‌آید. این بیمه‌نامه از طریق جبران خسارت‌های مالی ناشی از قصور غیرعمدی و ارائه خدمات اضافی در شرایط اضطراری، به وکلا کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری به وظایف خود عمل کنند. همچنین، شرایط و تعهدات مشخصی برای بیمه‌گذار و بیمه‌گر تعیین شده است که باید به‌دقت رعایت شوند. با داشتن بیمه مسئولیت وکلا، امکان مدیریت بهتر ریسک‌های حرفه‌ای و کاهش فشار مالی ناشی از دعاوی حقوقی برای وکلا فراهم می‌شود.

سوالات متداول