چه كسى مسئول تصادف و بیمه ماشین‌های خودران است؟
ماشین‌های خودران یا بدون راننده سریعتر از آنچه فکرش را می‌کردیم به واقعیت تبدیل شده‌اند و این روزها در خیلی از شهرهای جهان تردد می‌کنند. یکی از مهمترین سوالاتی که استفاده از ماشین‌های بدون راننده به‌وجود آورده هم این است که چه كسى مسئول تصادف و بیمه ماشین‌های خودران است؟ بیمه ماشین خودران چطور محاسبه می‌شود؟
در خیلی از کشورها ازجمله بریتانیا با اینکه هنوز تعداد ماشین‌های خودران خیلی زیاد نشده است اما از سال 2018 قانون وسایل نقلیه خودکار و الکتریکی برای تردد و بیمه این ماشین‌ها تصوب شده و اجرا می‌شود.
واقعیت هم این است که اگر قرار است ماشین‌های بدون راننده جای ماشین‌های امروزی را بگیرند باید تکلیف بیمه و مسئولیت خسارت و تصادف این ماشین‌ها دقیق روشن شود. اگر شما هم عاشق تکنولوژی و ماشین‌هایی مثلا ماشین‌های تسلا هستید و می‌خواهید بدانید شرایط بیمه این ماشین‌ها چیست این مقاله را تا انتها بخوانید.
منظور از خودروی بدون راننده چیست؟
خودروهای بدون راننده خودروهایی هستند که نیازی به راننده ندارند. در عوض، یک کامپیوتر با هوش مصنوعی (AI) برنامه‌ریزی شده در آن‌ها وجود دارد تا فرمان را در دست بگیرد. به‌طورکلی ماشين‌هاى بدون راننده به دو دسته تقسيم می‌شوند:
- علاوه بر فرمان و دنده، راننده اتوماتيك «بدون نياز به انسان» هم دارند
- نه فرمان، نه پدال و نه دنده ندارند.
آیا خودروی بدون راننده هم بیمه لازم دارد؟
معمولا ماشین‌ها برای رانندگی امن‌تر حتما باید بیمه داشته باشند. بیمه شخص ثالث برای همه ماشین‌ها اجباری است. منتها آیا ماشین‌های خودران هم باید حتما بیمه شخص ثالث داشته باشند؟
گزارش‌ها هم نشان می‌دهند که بیش از 94 درصد از تصادف‌ها به‌دلیل بی‌احتیاطی راننده اتفاق می‌افتند. یعنی یک عامل انسانی باعث تصادف می‌شود. یعنی اگر استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی در ماشین‌ها همه‌گیر شود می‌توان گفت که تصادفی هم نخواهد بود؟ واقعیت این است که ماشین‌های خودران هم ممکن است به دلایل مختلف فنی و نرم‌افزاری یا حتی هک‌شدن و حمله سایبری به سیستم‌های عامل هدایت‌کننده این ماشین‌ها باعث تصادف شوند. بنابراین ماشین‌های خودران هم حتما باید بیمه داشته باشند تا خسارت‌های جانی و مالی تصادف‌ها پوشش داده شود.
از طرف دیگر هزینه تعمیر ماشین‌های خودران گران‌تر از ماشین‌های معمولی خواهد بود. درواقع فناوری‌های خاص خودروهای خودران، مثل سنسورهای مختلف، دوربین‌ها و سایر تجهیزات اگر به تعمیر نیاز پیدا کنند هزینه زیادی لازم خواهند داشت.
بیمه ماشین‌های خودران چشم‌انداز جدید صنعت بیمه
با توجه به ویژگی‌های ایمنی نوآورانه ماشین‌های خودران، کارشناسان متعددی حدس می‌زنند که ماشین‌های خودران ممکن است چشم‌انداز صنعت بیمه را برای صدور بیمه ماشین تغییر بدهند. یکی از سؤالات اصلی این است که وقتی یک نرمافزار ماشین را هدایت می‌کند وقتی تصادف می‌شود مقصر کیست؟ اگر فن‌آوری و تکنولوژی ماشین خودران مشکل داشته باشد تکلیف پرداخت خسارت چه می‌شود؟
برای حل این مشکل احتمالا ارائه‌دهندگان بیمه سطوح مختلف اتوماسیون ماشین را هنگام صدور بیمه‌نامه ماشین بدون راننده در نظر می گیرند. انجمن مهندسان خودرو، پنج سطح از اتوماسیون برای ماشین‌های خودران مشخص کرده‌اند:
- سطح 1: فقط یک جنبه از ماشین خودکار است. مثل ماشین کروز کنترل خودکار
- سطح 2: یک کامپیوتر چندین عملکرد ماشین را کنترل می‌کند اما راننده در نهایت کنترل را در دست خواهد داشت.
- سطح 3: حالت “اتوماسیون مشروط” است. در این حالت ماشین می‌تواند روی حالت خودران تنظیم شود، اما یک راننده انسانی باید آماده مداخله باشد.
- سطح 4: ماشینی که برای رانندگی در یک منطقه خاص «جغرافی» تنظیم می‌شود. مثلا در شهری که با فناوری سه بعدی نقشه برداری شده است.
- سطح 5: یک وسیله نقلیه کاملاً خودران و تمام اتوماتیک که می‌تواند به تنهایی در هر جایی رانندگی کند.
ماشین‌های خودران چه تغییری در صنعت بیمه ایجاد می‌کنند؟
با تغییر تکنولوژی، صنعت بیمه ماشین نیز تغییر خواهد کرد. حتی احتمالا ضوابط پذیره‌نویسی و بیمه مسئولیت ماشین هم باید به‌روزسانی شوند. صنعت بیمه علاوه بر قوانین و شرایط صدور بیمه ماشین‌های خودرکار برای مدیریت خسارات هم تغییرات جدی خواهد داشت. تیم‌‌های ارزیابان، کارشناسان، بازرسان و رسیدگی‌کنندگان به پرونده‌های خسارت، احتمالا کوچک‌تر و البته متمرکزتر می‌شوند. ابزارهای لازم برای تعیین میزان خسارت و … هم قطعا با لوازم مورد استفاده برای بازبینی خسارت ماشین‌های معمولی فرق می‌کند.
آیا ماشین‌های بدون راننده هزینه بیمه ماشین را کاهش می‌دهند؟
با اینکه ماشین‌های خودران ایمن‌تر از ماشین‌های معمولی هستند، اما استفاده از آن‌ها ممکن است باعث کاهش هزینه بیمه شما نشود. چون همان‌طور که گفت شد هزینه تعمیر و تهیه قطعات خاص این ماشین‌ها بالاست و یکی از مهمترین عوامل در تعیین حق بیمه و قیمت‌‌گذاری هم قیمت فن‌آوری‌های این ماشین‌هاست.
البته برخی از کارشناسان بیمه هم معتقدند که بیمه ماشین‌های خودران به‌دلیل امنیت بالای این ماشین‌ها می‌تواند تا 20 درصد هزینه حق بیمه را کاهش بدهد.
نکته مهم این است که شرکت‌های بیمه هرچه زودتر با فناوری خودروهای بدون راننده آشنا شوند و تاثیر آن بر تعیین حق بیمه ثالث و بیمه بدنه را بررسی کنند. شرکت‌های بیمه از حالا باید برآورد کنند که ماشین‌های خودران چه تاثیری بر خسارت بیمه‌ای می‌گذارند و چه سقف پرداخت خسارتی باید برای این ماشین‌ها درنظر بگیرند.
اهمیت پوشش بیمه مسئولیت برای ماشین‌های بدون راننده
رانندگی با ماشین‌های خودران یعنی راننده و بیمه‌شده احتمالا مسئولیتی در هدایت ماشین و تصادف ندارد. در قوانين فعلى كشورهايى كه ماشين‌هاى بدون راننده در آن‌ها استفاده می‌شود هم، اين توليدكننده ماشین است كه مسئول تمام حوادث مرتبط با آن شناخته می‌شود. برای همین هم در بیمه ماشین‌های بدون راننده مهم است که علاوه بر خود بیمه‌شده، تولیدکننده یا ارائه‌کننده خدمات شبکه ماشین خودران هم بیمه مسئولیت داشته باشد. مثلا ریسک حمله سایبری به ماشین‌های خودران و شبکه‌های نرم‌افزاری مربوط به آن‌ها یا نقص در نصب یا بهروزرسانی نرمافزار از مواردی هستند که باید حتما با بیمه مسئولیت پوشش داده شوند.
