قانون بیمه اجباری خسارت وارده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه
تمامی افراد حقیقی یا حقوقی که دارنده وسایل نقلیه موتوری هستند، باید آن را برای خساراتی (بدنی و مالی) که ممکن است در اثر حوادث ترافیکی به اشخاص ثالث وارد شود، بیمه کنند. براساس قانون بیمه اجباری خسارت وارده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، بیمهگر وظیفه دارد که خسارت‌های واردشده به اشخاص را (تا حدود مقررات تعیین‌شده در بیمه‌نامه) پرداخت کند.
اگر دارندگان وسایل نقلیه بیمه شخص ثالث را خریداری نکنند، جریمه عدم داشتن بیمه‌نامه نیز به هزینه‌های ناشی از حوادث اضافه می‌شود؛ به‌طوری که به مالکان حقوقی ۲۰٪ و به مالکان حقیقی، ۱۰٪ از مجموع خسارات جریمه تعلق می‌گیرد.
در ادامه، جزئیات مربوط به قانون اجباری بیمه شخص ثالث را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.
حقوق و تعهدات بیمهگر و بیمه‌گذار در بیمه شخص ثالث را بشناسید!
بیمهگر (شرکت بیمه) و بیمه‌گذار (شخصی که بیمه را خریداری کرده است)، حقوق و وظایف منحصربه‌فردی دارند که بهتر است پیش از انعقاد قرارداد خود، از آن‌ها آگاه باشید. طبق قانون بیمه اجباری خسارت وارده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، بیمهگر باید خسارت‌های مالی و بدنی واردشده به اشخاص ثالث در حوادث رانندگی و ترافیکی را پرداخت کند.
به‌طور کلی، حداقل مبلغ بیمه شخص ثالث بسته به نوع خسارت، متفاوت است:
- خسارت بدنی: معادل حداقل دیه یک مرد مسلمان در ماه‌های حرام
- خسارت مالی: ۲.۵٪ تعهدات بدنی
اگر بیمه‌گذار مسئول حادثه به پرداخت بیش‌تر از یک دیه به هر کدام از زیان‌دیدگان محکوم شود نیز وظیفه پرداخت تمامی خسارات بدنی، به‌عهده بیمهگر خواهد بود؛ حتی اگر این مبلغ اضافه، از یک دیه کامل کم‌تر یا بیش‌تر باشد. همچنین، میزان تعهد بیمهگر در قبال زیان‌دیدگان خارج از وسیله نقلیه، ۱۰ برابر سقف تعهدات بدنی بیمه‌نامه است!
اگر حادثه به‌دلیل یکی از تخلفات رانندگی اتفاق افتاده باشد و به جرح یا فوت اشخاص ثالث منجر شود، بیمهگر باید خسارت وارده را بپردازد؛ اما پس از آن می‌تواند هزینه پرداختی را از مسبب حادثه دریافت کند:
| حوادث در طول بیمه‌نامه | میزان خسارت دریافتی توسط بیمهگر |
| اولین حادثه ناشی از تخلف | ۲.۵٪ از خسارت‌های بدنی و مالی پرداخت‌شده |
| دومین حادثه ناشی از تخلف | ۵٪ از خسارت‌های بدنی و مالی پرداخت‌شده |
| سومین حادثه ناشی از تخلف | ۱۰٪ از خسارت‌های بدنی و مالی پرداخت‌شده |
اگر طبق حکم مرجع قضایی عوامل بیرونی در وقوع حادثه موثر بوده باشد، بیمهگر می‌تواند پس از پرداخت خسارت، هزینه خود را به نسبت درجه تقصیر (که درصد آن در حکم دادگاه مشخص خواهد شد) دریافت کند. برخی از این عوامل بیرونی، عبارت‌اند از:
- نقص جاده؛
- عدم وجود علائم رانندگی؛
- نقص وسایل نقلیه یا تجهیزات آن؛
- ایجاد مانع توسط اشخاص حقیقی/حقوقی یا دستگاه های اجرایی.
میزان حق بیمه شخص ثالث چقدر است؟
نرخ حق بیمه قانون بیمه اجباری خسارت وارده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه و نحوه ارائه تخفیفات، سالانه به‌وسیله بیمه مرکزی محاسبه و آیین‌نامه مربوطه پس از تایید شورای عالی بیمه ابلاغ می‌شود. از عوامل تأثیرگذار در این آیین‌نامه، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- ویژگی‌های وسیله نقلیه (نوع کاربری، سال ساخت و وضعیت ایمنی آن)؛
- سوابق بیمه و رانندگی فرد (نمرات منفی، تخلفات ثبت‌شده توسط نیروی انتظامی و خسارت‌های پرداختی توسط صندوق یا بیمهگر)؛
- رواج استفاده از وسیله نقلیه راننده برای قشر متوسط یا ضعیف جامعه (موتورسیکلت و خودروهای سواری ارزان‌قیمت).
شرکت‌های بیمه درصورت دریافت مجوز از بیمه مرکزی، می توانند حق بیمه خود را تا ۲.۵٪ نسبت به نرخ‌های مصوب کاهش دهند. بیمه مرکزی برای اعطای این مجوز نیز عوامل مختلفی را در نظر می‌گیرد:
- توان‌گری مالی شرکت؛
- شرایط عمومی بازار؛
- حفظ رقابت‌پذیری شرکت‌های بیمه.
بیمه‌گران با ارائه خدمات ویژه به مشتریان خود و دریافت تاییدیه بیمه مرکزی، همچنین می‌توانند حق بیمه خود را تا ۲.۵٪ افزایش دهند.
استثنائات بیمه خسارت وارده به شخص ثالث
منظور از استثنائات بیمه شخص ثالث، هزینه‌هایی است که طبق قرارداد بیمه‌نامه، توسط بیمهگر جبران نخواهد شد. این موارد، عبارت‌اند از:
- خسارت وسیله نقلیه مسئول حادثه و بارهای داخل آن؛
- خسارت ناشی از تشعشعات رادیواکتیو (مستقیم یا غیرمستقیم)؛
- جریمه نقدی مسئول حادثه؛
- اثبات قصد خودکشی، سقط جنین و نظایر آن؛
- اثبات هرگونه حیله یا دسیسه نزد مراجع قضائی.
راهنمای فرایند دریافت خسارت بیمه شخص ثالث
درصورت بروز حادثه‌ای که به آسیب بدنی سرنشینان وسیله نقلیه منجر شده است، شخص زیان‌دیده یا نمایندگان قانونی او باید بلافاصله برای دریافت خسارت به شرکت بیمه یا صندوق تامین خسارات بدنی مراجعه کنند.
اگر این حوادث به فوت افراد منجر نشده باشد، بیمهگر باید ۵۰٪ از دیه تقریبی (و باقی آن پس از تعیین میزان دقیق) و هزینه‌های درمانی زیان‌دیدگان را پرداخت کند. در حوادث منجر به فوت نیز دیه تعیین‌شده به وراث قانونی افراد پرداخت خواهد شد؛ البته اگر شرکت بیمه خسارتی را پرداخت کند و دادگاه تشخیص دهد که مسئولیتی در این زمینه نداشته است، می‌تواند مبلغ پرداختی را از شخص مسئول حادثه مطالبه کند.
در حوادث رانندگی منجر به زیان مالی نیز پرداخت خسارت باید با توافق زیان‌دیده و شرکت بیمه انجام شود. درصورت عدم توافق، میزان خسارت توسط دادگاه تعیین خواهد شد.
بیمهگر باید حداکثر تا ۲۰ روز پس از تعیین مبلغ خسارت، آن را بپردازد؛ اما اگر زیان‌دیده پس از اعلام رسمی در این مهلت مراجعه نکند، هزینه تعیین‌شده باید نزد «صندوق تودیع» سپرده‌گذاری و قبض واریز آن به مراجع قضایی مربوط تحویل داده شود. این مبلغ به عنوان امانت نگهداری و زمان مراجعه زیان‌دیده، به او پرداخت خواهد شد.
جمع‌بندی
طبق قانون، دارندگان وسایل نقلیه موتوری وظیفه دارند که برای جبران خسارات بدنی و مالی ناشی از حوادث ترافیکی، بیمه شخص ثالث بخرند. بیمه‌گران نیز تعهد دارند تا خسارات واردشده به اشخاص ثالث را تا سقف تعین‌شده در بیمه‌نامه بپردازند.
درصورت عدم خرید بیمه، جریمه ۲۰ درصدی برای مالکان حقوقی و ۱۰٪ نیز برای مالکان حقیقی (از مجموع خسارات) اعمال می‌شود. برای خرید اقساطی بیمه شخص ثالث و تسهیل فرایند آن، می‌توانید از وب‌سایت ازکی استفاده کنید.
سوالات متداول
۱. میزان تعهد بیمهگر در قبال اشخاص ثالث چگونه تعیین می‌شود؟
تعهد ریالی بیمهگر در قبال زیان‌دیدگان حادثه، با حاصل‌ضرب ظرفیت مجاز وسیله نقلیه در سقف تعهدات بدنی بیمه‌نامه برابر است.
۲. دریافت خسارت بیمه شخص ثالث چقدر طول می‌کشد؟
شرکت بیمه شخص و صندوق تامین خسارت‌های بدنی وظیفه دارند که خسارت بیمه‌شده را تا حداکثر ۲۰ روز پس از دریافت مدارک لازم بپردازند.
۳. اگر شرکت بیمه در پرداخت خسارت تاخیر داشته باشد، چه می‌شود؟
درصورتی که علی‌رغم کامل‌بودن مدارک زیان‌دیده، بیمهگر در پرداخت خسارت وی تاخیر کند، باید جریمه‌ای معادل نیم در هزار (به ازای هر روز تاخیر) بپردازد.
