خطرناکترین گسل های تهران را بشناسید
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های پایتخت‌نشین‌ها گسلهای سراسری است که مدتی طولانی انرژی نهفته خود را تخلیه نکرده است. اگر گسلها نتوانند به‌صورت دوره‌ای انرژی خود را تخلیه کنند، معمولا زلزله‌ای سنگین‌تر از حالت عادی رخ خواهد داد. گسل های تهران پهنه وسیعی دارد و برخی از آنها در مناطقی از تهران با هم تلاقی می‌کنند که به‌مفهوم شدت مضاعف زمین‌لرزه در آن مناطق خواهد بود. باتوجهبه ضریب زیاد تلفات و خسارت‌ها در زلزله تهران در این مقاله از بلاگ ازکی به بررسی مناطق زلزله‌خیز تهران، اقدامات قبل، حین و بعد از وقوع زلزله می‌پردازیم.
گسل چیست؟
پوسته کره زمین از چندین صفحه تشکیل شده که به‌صورت مداوم روی گوشته زمین در حال حرکت است. این حرکات مداوم باعث ایجاد تنش‌هایی میشود که عامل اصلی برخورد صفحات به یکدیگر خواهد بود. این برخوردها می‌تواند باعث تغییر شکل یا شکستن سنگ‌های پوسته زمین شود. اگر این بخش‌های مختلف شکستگی‌های سنگ‌های پوسته زمین نسبت به یکدیگر جابه‌جا شود، در اصل گسل به‌وجود خواهد آمد. بنابراین گسل (به انگلیسی Fault) یکی از انواع شکستگی‌ها در پوسته زمین است.
در این شکستگی‌ها یکی از بلوک‌های ۲ طرف نسبت به دیگری جابه‌جا خواهد شد که این جابه‌جایی باعث زمین‌لرزه یا زلزله میشود. جابه‌جایی بلوک‌های گسلها نسبت به یکدیگر می‌تواند از چند سانتی‌متر تا چند صد کیلومتر باشد. گسلها دارای توان لرزه‌زا و لرزه‌ای نهفته هستند و اگر انرژی آنها رهاسازی شود، زلزله‌های کوچک و بزرگی رخ می‌دهد. اما اگر این انرژی به‌صورت دوره‌ای تخلیه نشود، ممکن است زمین‌لرزه‌ای بزرگ رخ دهد. این همان نگرانی‌ای است که کارشناسان و همه مردم در مورد گسل های تهران دارند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیمه زلزله می‌توانید مقاله بیمه زلزله چیست؟ بیمه زلزله در یک دقیقه را در بلاگ ازکی بخوانید.
نقشه گسل های تهران
گسلها در نقشه گسل های تهران در ۳ دسته اصلی، متوسط و فرعی قرار می‌گیرد. این گسلها بر اساس پارامترهای مختلفی مانند شدت لرزه ناشی از فعالیت‌های گسل و طول رتبه‌بندی میشود. طبق نقشه‌ای که در ادامه می‌بینید، مناطق ۱ تا ۵، منطقه ۱۳، ۱۵، ۲۰ و ۲۲ در محدوده گسلهای اصلی و فعال تهران قرار می‌گیرد. بنابراین این مناطق به‌عنوان مناطق زلزله خیز تهران شناخته میشود.
اگر می‌خواهید بدانید کدام مناطق تهران روی گسل نیست، باید اشاره کنیم که وسعت گسلهای اصلی، متوسط و فرعی وارد مناطق ۸ تا ۱۲، منطقه ۱۴، ۱۶ تا ۱۸ نشده است. با وجود اینکه این مناطق زلزله‌خیز نیستند، اما به‌دلیل بافت فرسوده، ناپایدار بوده و زیرساخت مناسبی ندارند. بنابراین احتمال تخریب آنها بر اثر موج زلزله در مناطق دیگر وجود دارد.
گسلهای اصلی تهران
گسلهای اصلی تهران دارای دو مشخصه به‌صورت هم‌زمان هستند که به شرح زیر است.
- شدت و قدرت زمین‌لرزه ناشی از این گسلها بیشتر از ۶ ریشتر است.
- گسلهای اصلی تهران بیشتر از ۱۰ کیلومتر طول دارند.
این گسلها بزرگ‌ترین نگرانی مردم تهران هستند، چون طول زیادی داشته و از طرفی قدرت تخریب آنها زیاد است. گسلهای اصلی تهران به شرح زیر است.
- گسل مشا یا فشم؛
- گسل شمال تهران؛
- گسل پارچین؛
- گسل کهریزک؛
- گسل ری (شمالی و جنوبی)؛
- گسل نیاوران؛
- گسل لویزان؛
- گسل پردیسان؛
- گسل محمودیه.
گسل مشا یا فشم با طولی حدود ۲۰۰ کیلومتر و گسل شمال تهران با طولی حدود ۱۰۸ کیلومتر در ناحیه شرق تهران به یکدیگر می‌رسند. کارشناسان به این تقاطع ۲ گسل بزرگ و اصلی تهران، گسل شرق تهران می‌گویند که محدوده شرقی شهر تهران به سمت دماوند را پوشش داده است.
باتوجهبه اینکه گسل شرق تهران در تقاطع گسل مشا و گسل شمال تهران قرار گرفته است، اگر فعال شود شدت و قدرت تخریب آن تصاعدی از ۲ گسل مشا و شمال تهران خواهد بود. با زلزله‌ای که در مرداد سال ۱۴۰۰ در تهران رخ داد، کارشناسان تایید کردند که گسل شرق تهران فعال شده است. بنابراین این گسل به‌عنوان یکی از گسلهای فعال تهران شناخته میشود.
اگر خانه شما در یکی از مناطق تحت پوشش گسل های تهران قرار دارد، پس هرچه سریع‌تر برای خرید بیمه زلزله اقدام کنید. اما توجه داشته باشید که گاهی زلزله باعث آتش‌سوزی نیز میشود. بنابراین اگر نمی‌دانید کدام بیمه‌نامه را انتخاب کنید، می‌توانید مقاله بیمه آتش‌سوزی بهتر است، بیمه زلزله یا بیمه سرقت؟ را در بلاگ ازکی بخوانید.
گسلهای متوسط تهران
گسلهای متوسط تهران نیز مانند گسلهای اصلی دارای مشخصاتی هستند که به شرح زیر است.
- شدت و قدرت زمین‌لرزه ناشی از این گسلها حداکثر ۵ ریشتر است.
- گسلهای متوسط تهران بین ۵ تا ۱۰ کیلومتر طول دارد.
گسلهای متوسط تهران به شرح زیر است.
- گسل تلویزیون؛
- گسل ونک پارک؛
- گسل داوودیه؛
- گسل جنت آباد شمالی؛
- گسل باغ فیض؛
- گسل فرحزاد؛
- گسل عباس آباد؛
- گسل نارمک؛
- گسل چیتگر؛
- گسل طرشت؛
- گسل بلوار کاج.
گسلهای فرعی تهران
گسلهای فرعی تهران مانند گسلهای اصلی و متوسط دارای مشخصاتی هستند که به شرح زیر است.
- شدت و قدرت زمین‌لرزه ناشی از این گسلها کمتر از ۵ ریشتر است.
- گسلهای فرعی تهران کمتر از ۵ کیلومتر طول دارد.
گسلهای فرعی تهران به شرح زیر است.
- گسل تخت طاووس؛
- گسل ملاصدرا؛
- گسل ولنجک؛
- گسل اوین؛
- گسل دانشگاه شهید بهشتی؛
- گسل شهرک بوعلی؛
- گسل انقلاب؛
- گسل تنباکویی؛
- گسل قیطریه.
گسلهای فعال تهران
تهران روی زمینی از گسلهای خاموش و فعال ساخته شده و هر لحظه امکان وقوع زلزله وجود دارد، اما از میان تمامی گسل های تهران، برخی از آنها در طی سالیان سال فعال شده‌اند که به شرح زیر هستند.
- گسل پردیسان در بزرگراه آیت‌الله حکیم و شهید همت
- گسل شمال تهران در جنوب دامنه رشته کوه البرز و شمال تهران از شرق دره لشکرک تا شهر کرج
- گسل ری در بخش شمالی و جنوبی ری
- گسل مشا در طول رشته کوه البرز و روی دامنه‌های جنوبی
خطرناکترین گسل های تهران
منطقه شرق و شمال تهران به‌دلیل وجود گسلهای مشا و شرق در خطر بزرگی هستند. این گسلها جزء خطرناکترین گسل تهران هستند که مسیرهای آن به شرح زیر است.
- لشکرک
- سوهانک
- فرحزاد
- حصارک
- نیاوران
- تجریش
- زعفرانیه
- الهیه
- فرمانیه
- اراضی سرخه حصار
- بزرگراه شهید بابایی
- مجیدیه
- سیدخندان
گسل مشا و شرق تا غرب امتداد پیدا می‌کنند. از طرفی گسل ری نیز کل جنوب تهران را پوشش داده و ۲ شاخه شمالی و جنوبی دارد. برخی متخصصان و کارشناسان می‌گویند اگر این گسل های تهران فعال شود، یکی از زلزله‌های پُرتلفات در طول تاریخ ایران رقم خواهد خورد. گسل شهر ری مسیرهای زیر را طی می‌کند.
- جاده خاوران
- دولت آباد
- چهاردانگه
کدام مناطق تهران روی گسل نیست؟
طبق نقشه گسل های تهران منطقه ارگ قدیم، یکی از امنترین نقاط تهران برای زلزله از نظر پهنه گسلی است. مسیرهای این منطقه به شرح زیر است.
- شوش
- هفده شهریور
- انقلاب
- کارگر جنوبی
- مولوی
- میدان بهارستان
- میدان امام خمینی
- محله امیریه
- جمهوری
- بازار بزرگ تهران
غیر از محله‌ها و مناطق فوق، محلههای زیر نیز در دسته نسبتا امن قرار می‌گیرد.
- هفت چنار
- راه‌آهن
- نواب
- انقلاب
- آزادی
اقدامات قبل و بعد از زلزله
برخی از افراد تصور می‌کنند که اقدامات حین زلزله اهمیت دارد، اما با وجود پهنه وسیع گسلها در تهران لازم است اقداماتی قبل و بعد از زلزله نیز انجام شود.
بیمه آتش‌سوزی پوششی به‌نام زلزله دارد، بنابراین با خرید این بیمه‌نامه می‌توانید در مقابل زلزله نیز بیمه شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله همه چیز درباره پوشش زلزله بیمه آتش‌سوزی را در بلاگ ازکی بخوانید.
اقدامات قبل از وقوع زلزله
- یک کپسول آتش‌نشانی، جعبه کمک‌های اولیه، دستمال کاغذی، ماسک، چراغ‌قوه، رادیو باتری‌دار و چند باتری اضافه در خانه داشته باشید.
- برای مواقعی که امکان ریزش آوار وجود دارد، یک سوت همراه داشته باشید.
- از گذاشتن اشیا سنگین و شکستنی روی قفسه‌ها خودداری کنید، چون در اثر تکان‌های زلزله احتمال پرت‌شدن آنها روی سر افراد وجود دارد.
- برخی از لوازم ضروری مانند آب آشامیدنی، پتوی سبک، غذاهای کنسروی و … را از قبل آماده کنید و در محلی مشخص از خانه قرار دهید. بهتر است مقدار غذاها برای حداقل ۳ روز کافی باشد.
- در صورتی‌که داروی خاصی مصرف می‌کنید، همیشه تعدادی از آن را در کنار بسته مواد غذایی یا در جایی قابل دسترس قرار دهید.
- وسایل سنگین خانه مانند یخچال، اجاق گاز، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، فر، فریزر و آبگرمکن و … را با تسمه‌هایی محکم در جای خود ثابت کنید.
- تخت خواب خود را به‌دور از لوستر، پنجره، آینه و دیگر اجسام سنگین مانند قفسه‌های دکوری و کتابخانه قرار دهید.
- عیوب سیم‌کشی ساختمان، نشتی لوله‌های گاز و ترکیدگی لوله‌های آب را به کمک یک متخصص برطرف کنید.
- برای خرید بیمه زلزله با پوشش‌های مناسب اقدام کنید.
یکی از مهم‌ترین اقدامات قبل از وقوع زلزله، خرید بیمه زلزله است. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله بیمه زلزله از کی بخریم؟ موارد تحت پوشش، نکات مهم و خاص را در بلاگ ازکی بخوانید.
اقدامات حین وقوع زلزله
- در جای امنی پناه گرفته و از سر و گردن خود محافظت کنید.
- اگر داخل خانه هستید به دیوارها تکیه داده و یا داخل در ورودی خانه بایستید. می‌توانید زیر میز نیز پناه بگیرید.
- از پنجره و آینه فاصله بگیرید، چون احتمال شکستن آنها و صدمه به شما بسیار زیاد است.
- اگر خارج از خانه هستید از ساختمان‌ها، درخت‌ها و خطوط انتقال نیرو فاصله بگیرید.
- اگر در تخت خواب هستید، همان‌جا بمانید و از بالش خود برای محافظت از سر و گردن استفاده کنید. اما اگر تخت شما زیر اشیایی مانند لوستر یا در نزدیکی آینه و قفسه و کتابخانه قرار دارد، فورا جابه‌جا شوید.
- از آسانسور و راه‌پله استفاده نکنید.
- اگر داخل خودرو هستید، آن را به جایی دور از پل و تیرهای برق و خطوط انتقال نیرو منتقل کنید و همان‌جا بمانید.
اقدامات بعد از وقوع زلزله
- بعد از تمام‌شدن زلزله آرامش خود را حفظ کنید.
- اگر زیر آوار مانده‌اید با یک دستمال جلوی دهان خود را بگیرید و به‌صورت مرتب سوت بزنید تا آتشنشان‌ها شما را پیدا کنند.
- به‌محض استشمام بوی گاز فلکه اصلی را ببندید.
- آتش‌سوزی‌های کوچک را با پتو و کپسول آتش‌نشانی مهار کنید.
- محلی امن برای استراحت آماده کرده و ذخیره مواد غذایی را در آن محل قرار دهید.
- داروهای خود را به‌موقع مصرف کنید تا دچار مشکل نشوید.
- به‌صورت مرتب آب بخورید تا آب بدنتان کم نشود.
- کابینت‌ها را با احتیاط باز کنید، چون احتمال سقوط اشیای داخل آنها وجود دارد.
- آوارهای سنگین را جابه‌جا نکنید، چون علاوه‌بر اینکه به خودتان آسیب می‌زنید، ممکن است باعث ریزش آوار شوید.
- برای پس‌لرزه‌ها آماده باشید، چون ممکن است قوی باشد. بنابراین بلافاصله بعد از وقوع زلزله از محل امن خود خارج نشوید.
- اگر زیر آوار ماندید، کبریت و فندک روشن نکنید و از چراغ‌قوه استفاده کنید.
- اگر سوت ندارید، فریاد نزنید، چون فریادزدن باعث ورود گردوغبار و آلودگی به ریه‌ها خواهد شد.
- اگر سوت ندارید، می‌توانید با هر وسیله‌ای که در نزدیکی شماست به دیوارها ضربه بزنید تا ماموران آتش‌نشانی صدای شما را بشنوند.
- اگر فرد مصدومی در کنار شما است، تنها در صورتی‌که دوره‌های کمک‌های اولیه را گذرانده‌اید به او کمک کنید.
- اگر موبایل شما آنتن دارد با تماس گرفتن یا پیام‌دادن درخواست کمک کنید.
یکی از اثرات مخرب زلزله، نشت گاز و آتش‌سوزی است. بنابراین می‌توانید در کنار بیمه زلزله برای خرید بیمه آتش‌سوزی نیز اقدام کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله بیمه آتش‌سوزی چه چیزهایی را پوشش می‌دهد؟ را در بلاگ ازکی بخوانید.
راهنمای خرید بیمه زلزله از ازکی
گسل های تهران پهنه وسیعی دارد که تقریبا بخش‌های بزرگی از شهر را پوشش داده است. این موضوع باتوجهبه تراکم جمعیت در برخی مناطق و محله‌ها و بافت قدیمی آنها نگرانی‌های بزرگی را ایجاد کرده است. بنابراین بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند برای خرید خانه یا اجاره آن، منطقه و محله‌ای را انتخاب کنند که تحت پوشش گسلهای اصلی و متوسط و فرعی تهران نباشد. در کنار تمامی اقداماتی که باید قبل، حین و بعد از وقوع زلزله انجام دارد، بهترین راهکار برای جبران خسارتهای وارده خرید بیمه زلزله مسکونی از ازکی خواهد بود پس وقت را غنیمت بشمارید.
سوالات متداول
- خطرناکترین محلههای تهران طبق نقشه گسلها کدامند؟
طبق نقشه گسل های تهران، مناطق ۱ تا ۵، منطقه ۱۵، ۲۰ و ۲۲ که در محدوده گسلهای اصلی و فعال قرار دارد، خطرناکترین مناطق تهران است. - امنترین مناطق تهران طبق نقشه گسلها کدامند؟
طبق نقشه گسل های تهران، مناطق ۸ تا ۱۲، منطقه ۱۴، ۱۶ تا ۱۸ در پهنه گسل های تهران قرار نگرفته و از نظر زمینشناسی جزء امنترین مناطق تهران است. - بیمه زلزله مسکونی چه پوششهایی دارد؟
بیمه زلزله مسکونی دارای پوششهایی مناسب برای جبران خسارتهای وارده به بنا، اموال ساختمان و لوازم منزل است. - گسل های تهران به چند دسته تقسیم میشود؟
گسلهای تهران به ۳ دسته اصلی تقسیم میشود که شامل گسلهای اصلی تهران، گسلهای متوسط تهران و گسلهای فرعی تهران است. - گسلهای اصلی تهران چقدر طول داشته و قدرت تخریب آنها چقدر است؟
گسلهای اصلی تهران بیشتر از ۱۰ کیلومتر طول داشته و قدرت تخریب آنها بیشتر از ۶ ریشتر است.
